Taş Plaklar: 78 Devirli Plakları Dinleme Konusu Bölüm III

İkinci Bölüme Geçmek için Tıklayınız

78 devir plakları çalabilmek için kullanılan bir diğer yöntem pulley adı verilen ve genelde motor milinin üzerindeki devir aktarım elemanının değişimi ile 78 devrin sağlanması. Bu çok sayıda üreticinin baş vurduğu bir yöntem. Bu 78 devirlik parçalar genelde opsiyonel olarak satılabiliyor. Michell Gyrodeck’ten tutun bir çok markanın bu opsiyonel parçalarını bulabilmek mümkün. Bir kısmı pikap üreticileri üreticiler bir kısmı da özel firmalar tarafından üretilen parçaların fiyatları modelden modele değişiyor. Ülkemizde de yoğun bir kullanıcı grubu olan ve Actual Power firması tarafından ithal edilen ProJect marka pikaplarda da pulley değişim yöntemi ve kayışın konumunu değiştirme yöntemi ile 78 devir plakları çalmak mümkün. Hemen bir ek yapayım bazı ProJect modellerinde kullanılabilen speed box isimli cihaz ile bu işlem daha da kolaylaştırılabiliyor.

Bazı pikap markalarında ise motor bloğu değiştirilerek veya yerine yenisi takılarak 78 devir hızı sağlanıyor. Bu yöntem genelde çok pahalı bir yöntem olup tahmin edeceğiniz gibi opsiyonel bir özellik.

Bu arada farklı 78 devir hızlarını destekleyebilen pikaplar mevcut. Bir stroboskop yardımı ile ilk dönem standardı olan 78,26 devri ve 1925 sonrası üretilmiş plaklar için 77,92 devri ve tabii ki gerekiyorsa farklı ara devirleri ayarlayabildiğiniz pikaplarda mevcut. Dünyada bir kaç üretici bu tarz ürünleri üretmekte. Bunlardan bir tanesi ülkemize Fil Elektronik tarafından ithal edilen J.C.Verdier üretimi La Platine Verdier. Ek hiç bir donanıma gerek olmadan pikabın standart hali ile bu ayarları yapabilmeniz mümkün. Tabii ki bu farklı devirleri destekleme durumu sadece çok meraklı kullanıcıları ve ileri düzey koleksiyoncuları ilgilendiriyor. Standart bir plak dinleyicisinin aradaki yüzdeden oluşan farkı duyması neredeyse imkansızdır. Genelde en iyisini alayım düşüncesi ile hemen araştırma yapayım düşüncesine sahip okuyucularımızın işini kolaylaştırmak için bahsi geçen pikabın kolsuz fiyatının yaklaşık 10.000 Euro olduğunu yazayım. Bu pikapla ilgili incelememize buradan ulaşabilirsiniz.

Bunlar haricinde eski, ikinci el olarak alınabilecek 78 devri destekleyen pikaplar mevcut. Yalnız bu pikapların mekanik ve yapısal anlamda iyi durumda olmayanları genelde tamir anlamında zorluklar yarattığından biz Stereo Mecmuası olarak okuyucularımıza durumlarından emin olmadığınız ve özellikle bizzat denemediğiniz pikaplara “suni” yaratılan piyasa ortamında yüksek meblağlar ödemek yerine 2 yıl garantiye sahip arkasında ciddi distribütör desteği olan yeni ürünlere yönelmenizi tavsiye ettiğimizden eski pikaplara değinmeden geçmeyi uygun görüyorum.

78 devir çalacak pikap konusunu yukarıdaki opsiyonlardan birisi ile çözmeyi başardık. Sıra plakları okumaya geldi. Şimdi de pikap iğnelerini mercek altına alalım.

78 devirlik plakları çalmak için özel üretilmiş pikap iğnelerini tercih etmek gerekir. Piyasada satılan bir çok pikap tek kol ile satıldığından dolayı her defasında pikap iğnenizi takıp çıkartıp ayar yapmak yerine üreticilerin bulduğu harika bir çözüm var. Kafanın kolda sabit kalıp ucundaki iğnenin değiştirilmesi yöntemi. Geçtiğimiz aylarda bir arkadaşım ile deneme yaptığım için vereceğim örnek Audio Technica firmasının AT95E modeli. Bildiğiniz gibi bu pikap iğnesini Stereo Mecmuasında çok ayrıntılı şekilde mercek altına almıştık. İncelemeyi buradan okuyabilirsiniz. Kafa pikap kolunuza takılıyken sadece yeşil iğne bölümünü çıkartarak ATN95/78 kodlu 78 devir iğnesini takarak taş plaklarınızı dinleyebiliyorsunuz. Bu ürün ülkemizde çok rahatlıkla bulunabiliyor. Bir diğer örnek Ortofon firmasının Ortofon 78 pikap iğnesi. Bu modeli isterseniz kafası ile birlikte alabiliyorsunuz. Eğer pikabınızda Ortofon OM5e veya OM10 pikap kafası kullanıyorsanız her iki model kafanın sadece iğnesini çıkartarak yerine Ortofon 78 iğneyi takıp taş plaklarınızı dinlemeniz mümkün. Her iki modelde gayet başarılı ve göreceli olarak uygun fiyat etiketlerine sahip ürünler. En önemlisi bir kaç saniye süren ve hiç bir beceri gerektirmeyen işlem sonucunda karmaşık ayarlamalar veya sök tak yapmadan taş plaklarınızı dinlemeniz mümkün. Harika değil mi?

Eğer pikabınızda birden fazla kol takılı ise, SME 3009/10/12 gibi çıkarılabilir head-shell’e sahip bir pikap kolunuz var ise veya 78 devir plaklarını dinleyeceğiniz zaman iğnenizi söküp takmak konusunda “ben yaparım” diyorsanız sadece 78 devir plakları okumak üzere üretilmiş pikap iğnelerini de kullanabilirsiniz. Günümüzde standart üretim hattında bulunan ve seri üretilen ürünler arasında 78 devir konusunda referans sayılabilecek iğne bence Ortofon SPU serisinde yer alan Mono CG 65 DI MkII modeli iğnedir. Ancak bu iğneyi kullanmak için çıkartılabilir head-shell’e sahip bir pikap kolunuzun olması gereklidir. Ayrıca iğnenin 30 gramlın üzerindeki ağırlığı onun her kolla kullanımını engellemektedir. Görüş alışverişinde bulunduğum bir çok meraklı bu iğneleri özellikle 12” kollarda üstün performans gösterdiğini ancak kolun iğnenin ağırlığı göz önüne alınarak uygun şekilde üretilmiş olması gerektiğini söylemektedirler. Bir bilgi olarak Ortofon firmasının kendi ürettiği 12” RS-309D ve AS-309S modellerinde dahi SPU serisindeki bu iğneyi kullanmak için opsiyonel ağırlıkları almalısınız. Eğer SME 3012 veya Ikeda gibi geçmişte üretilmiş kollardan birisini kullanacaksanız kolunuzun mutlaka gerekli özellikleri karşıladığından emin olunuz. Yine en iyisini alayım düşüncesi ile hemen araştırma yapayım düşüncesine sahip okuyucularımızın işini kolaylaştırmak için bahsi geçen Ortofon Mono CG 65 DI MkII artı kol kombinasyonunun 5.000-6.000 Euro veya üzerinde bir fiyat etiketi taşıyacağını ekleyeyim.

Tabii bazı Japon üreticilerin 78 devirlik plakların okunması amacı ile özel ve sipariş üzerine üretilen iğneleri de mevcut. Bu iğnelerin fiyatlarının da binlerce Euro seviyesinde olduğunu eklemeliyim. Örnek vermek gerekirse ilk aklıma gelen isim Haruo Takeda. Kesin olmamakla birlikte bildiğim kadarı ile siparişin ardından bir sene civarı bir bekleme süresi var.

Bunlar çok ekstrem örnekler olsa da, daha uygun fiyat etiketine sahip ürünlerde mevcut. Bunlardan yine geçmişte dinleme fırsatı bulduğum Grado’nun Prestige serisinde yer alan 78E modeli çok daha uygun fiyata sahip ve çok iyi performanslı bir iğne. Yine aynı serinin daha uygun fiyata etikete sahip Grado 78C modeli de seçenekler arasında. Grado markası ülkemizde Dinleti Müzik tarafından temsil ediliyor. Ayrıca Rega 78-2 iğne de seçenekler arasında. Rega’nın ise ülkemizdeki temsilcisi Timpani Elektronik. Her iki iğneye alternatif olarak yaklaşık 1/3 daha ucuz olan Ortofon OM 78 ve Audio Technica ATN95/78 de ülkemizde bulunabilecek modeller. Ortofon ülkemizde Actual Power firması tarafından temsil edilmekte. Audio Technica ise Sigma Ses firmasından tedarik edilebilir. Burada bir parantez açayım. Yukarıdaki saydığım tüm iğneler özel kullanım amacı ile üretilmiş ürünler. Bu ürünlerin temsilcilerinin stoklarında olmaması ( Audio Technica ve Ortofon OM iğneler temsilcilerinin stoklarında bildiğim kadarı ile olması lazım) gayet doğaldır. En azından sipariş üzerine getirilebileceğini düşündüğümden buraya ekledim. Lütfen stok ve fiyat bilgileri için linkler sayfamızdan temsilci firmalar ile irtibata geçiniz.

Pikap iğnesi konusunda da gördüğünüz gibi çeşitli seçenekler mevcut. Böylelikle modern bir pikapta 78 devirlik plaklarınızı keyifle dinleyebilirsiniz.

Son olarak bunca 33 ve 45 devirlik plak bulunurken neden 78 devirlik plaklarla uğraşayım sorusunu sorabilirsiniz. Eğer koleksiyoncu veya iyi arşive sahip bir plak severseniz muhtemelen elinizde çok sayıda 78 devir plak olacaktır. Zaten bu tarz okuyucularımızın kendilerine özgü bir çözümleri vardır. Bu yazı daha çok elinde bir miktar 78 devir plak olup onları dinlemek isteyenler veya taş plak konusunda soru soran okuyucularımızı aydınlatmak için yazıldı.

Benim bu konudaki şahsi düşüncem ise şu. 78 devir plakların gerçekten kendilerine özgü bambaşka bir sesi var. Daha iyi veya daha kötü değil ama farklı hemde çok farklı. Her ne kadar ülkemizde 78 devir plaklar ederlerinin çok üzerinde paralara satılıyor olsa da, bazı eserlerin sadece 78 devirlik plaklara basılmış olması benim gibi müzik meraklılarının iştahını kabartan bir durum. Burada ortaya çıkan ikilem iyi bir gramofon (Hint malı süs eşyası olanlardan bahsetmiyorum) mu yoksa bir pikap mı kullanmak konusu. Ben kendi adıma kullanım kolaylığı, sundukları imkanlar ve hemen her keseye hitap eden sıfır modellerin bulunmasından dolayı oyumu pikaplardan yana kullanıyorum. Sizde kendi beğenilerinize ve ihtiyaçlarınıza göre kendi kararınızı verebilirsiniz.

Umarım yazım kafalarınızdaki soru işaretlerini ortadan kaldırmıştır.

İlk Bölüme Geçmek için Tıklayınız