Geçtiğimiz aylarda “BBC Monitörlerin Tarihi: LS3/5A” başlıklı bir makale yayınlamış ve LS3/5A hoparlörlerin tarihçesine bir bakış atmıştım. Mart 2016’da yayınladığımız bu yazı tahminimizin çok ötesinde ilgi gördü. Sanırım bunun en önemli sebebi BBC monitörlerinin tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de merak uyandırmasıydı. Bu yazı içerisinde yeniden üretilen hoparlörler bahsinde Falcon Acoustics’ten ayrıca bir paragrafta bahsetmiş ve ürettikleri hoparlörlerin önemini anlatmaya çalışmıştım. O dönemlerde marka ülkemizde temsil edilmiyordu sanırım. Bu dönemde farklı monitörleri Mecmua’da konuk ettik ve görüşlerimizi sizlerle paylaştık. Zaman içerisinde Can Hifi, Falcon Acoustics ürünlerini ülkemize ithal etmeye başladı ve en sonunda hoparlörler Mecmua karargahına da ulaştı. İnceleme yazısından önce Falcon Acoustics firmasını yakından tanıyalım. Bu yazıyı okumadan önce yukarıda linkini verdiğim makaleyi de okumanızı tavsiye ederim.
Falcon ilk olarak 1972 yılında Falcon Electronics adı altında eski bir KEF Electronics çalışanı Malcolm Jones tarafından kurulur. Malcolm Jones, firmada baş geliştirme mühendisi olarak çalışmış ve zamanının gerçekten efsanevi KEF sürücülerini geliştiren kişidir. Bu sürücüler arasında B139, B200, B110, T15, T27 ve çok daha fazlası vardır. Bu sürücülerin kodlarına bakınca bir şey ifade etmeyen okuyucularımız için açıklamak gerekirse, 20 adet üretilen orijinal LS3/5 ve arkasından gelen efsanevi LS3/5A bu sürücüler kullanılarak geliştirilmişti. Malcolm on seneyi geçen KEF macerasının sona ermesinden önce firmanın yine efsanevi kabul edilen Reference Series 104 hoparlörlerini geliştirmişti. Bu hoparlörün tasarımdan sonra KEF’ten ayrılır ve Falcon Acoustics için aktif bir monitör hoparlör sistemi geliştirmeye başlar.
Falcon Acoustics bu dönemlerde hem İngiltere’de hemde dünyanın dört bir tarafında oldukça popüler hale gelen DIY pazarı için elektronik bileşenler sağlamaya başlar. O dönemlerde son kullanıcı için hayal olan bazı bileşenler örneğin özel endüktörler üreterek geniş kitlelere sunarlar. Bu dönemlerde ürettikleri özel kapasitörler farklı firmalar tarafından tasarımlarında kullanılmaya başlar. Bu zamanlar için bu durum alışılmışın dışında olaylardı. Malcolm Jones, bu dönemlerde özellikle hoparlör tasarımı konusunda makaleler yayınlar.
Bu dönemlerde tasarladıkları Tabor isimli referans monitör büyük bir başarı kazanır ve kit olarak bir çok ülkede satılır. Hatta 3 firma bu monitörü alıp, bazı düzenlemeler ile tüketici pazarına yönelik bir hoparlör haline getirirler ve uzun yıllar boyu üretim devam eder. 1970’ler boyunca önde gelen birçok hoparlör üreticisi için tasarımlar yaparlar, bu dönemlerde Nightingale Acoustics için tasarımlar büyük başarı kazanır. 1980 ve 90’larda hem tüketiciler hemde Avrupalı önemli hoparlör üreticileri için endüktör sarımı ve bileşen tedariği tam gaz devam eder. Bu dönemlerde İngiliz üreticilerin tamamına yakını Falcon tarafından üretilen endüktörleri kullanır. DIY pazarı içinde üretim devam eder. Günümüzde de İngiltere pazarı için en önemli sürücü üreticilerinden bir tanesi olmaya devam ediyorlar.
Firmanın geçmişini bu denli kapsamlı ele almamın sebebi ürettikleri LS3/5A’ları anlayabilmenin en önemli yolu olması. Falcon Acoustics Classic, 15 ohm’luk LS3/5A lisansını aldığı dönemlerde tüm dünyada çok büyük bir merak oluşmuştu. Bunun en önemli sebebi yazılan her BBC monitörleri tarihçesi veya biyografyasında Malcolm Jones’un isminin geçmesidir. Uzunca bir geliştirme sürecinin ardından hoparlörün kalbini oluşturan iki sürücü üretilir ve sürücülere Falcon B110 ve Falcon T27 ismi verilir. Bunlar orijinal KEF B110 mid/bas ve KEF T27 tiz ünitelerinin birebir aynılarıdır.
Geliştirme süreci bununla da bitmez orijinal 15ohm BBC hoparlörlerinde kullanılan FL6/23 filtre sistemi birerbir olarak yeniden üretilir ve orijinal transformatörlü tasarımın içindeki endüktörler sıfırdan tekrar üretilir. Hoparlör kabinleri yine BBC şartnamesinde uygun şekilde üretilir hatta ön toz korumasında kullanılan kumaş bile özenle hazırlanır. Tüm bu çalışmaların sonunda orijinal 15ohm tüketiciler ile buluşur. Günümüzde LS3/5A’ların orijinaline en yakın şekilde üretilmesi konusunda tüm üreticilerin iddiaları var. aslına bakarsanız yeniden üretilen bir çok hoparlörü de dinleme fırsatım oldu ancak “BBC Monitörlerin Tarihi: LS3/5A” makalesinde belirtiğim gibi Falcon Acoustic tarafından üretilen hoparlörlerin yeri gerçekten bambaşka….
Hoparlörün tasarımına gelirsek aslına bakarsanız eski bir BBC monitörü gözünüzün önünde canlandırırsanız, o görüntü tam karşınızda. Yukarıdaki fotoğraflara bakarsanız tiz sürücü kırılgan olduğu için eklenen telkari koruma kapağından tutun hoparlör kabininin köşelerinden yayılan titreşimlerden etkilendiği için sürücünün etrafına kaplanan ince bir keçeye kadar geçmişte hoparlörlerde hangi özellikler var ise Falcon Acoustics LS3/5A’da da aynıları var. Hoparlörlerin toz koruma kapakları yine velcro denilen bizde çırt çırt dediğimiz bantlar vasıtası ile kabine takılıyor. Modern hoparlörlerde gördüğümüz plastik bağlantı parçaları veya mıknatıs gibi hiçbir yenilik yok. Bu duruma alışkın olmayan insanlar bu kadar para veriyoruz bu nasıl iş diye tepki gösterebilirler. Bu arada hoparlörün toz korumasını üstlenen kapağın kumaşı bile buram buram geçmiş kokuyor. Eski hoparlörlerde gördüğümüz o ilginç kalın ama gözenekli yapı yine karşımızda. Belki de tek fark, monitörlerin üzerindeki altın sarısı Falcon logosu.
Bazı okuyucularımız için bu durumun şaşırtıcı olduğunu biliyorum. Günümüzde son derece şık ve başarılı raf tipi hoparlörler var iken, geçmişten gelen bir hoparlörü hiç modernize etmeden pazar sunmak hatta bunları birilerinin satın almasını anlayamadıklarını söylüyorlar. Bir yönden haksız değiller. Ancak burada önemli olan konu bu monitörlerin bir döneme imza atmış olması ve haklı bir şöhretlerinin olduğunu bilmek olayları daha anlaşılabilir kılıyor. Günümüzde LS3/5A’ların modernize edilmiş versiyonları, bu hoparlörlerden hareket edilerek geliştirilmiş modeller derken çok sayıda seçenek var. Tabii ki Falcon Acoustics LS3/5A gibi geçmişin hem görsel hemde işitsel olarak birebir kopyaları da emrinize amade. Kişisel zevkiniz ve ihtiyaçlarınıza göre bir hoparlör seçebilmek her zaman mümkün. Şahsım adına ben bu vintage görünümlü, aslına sadık tasarımları daha çok seviyorum.
Falcon Acoustics LS3/5A’ların kabinleri oldukça şık. Bu şıklık bile BBC şartnamelerine uyacak şekilde üretilmiş. Kabinin üretiminde kullanılan teknikler hala aynı ve kaplama konusunda BBC’nin yaptığı araştırmalardan yararlanılmış. Hoparlörlerin gelişim aşamasında mühendisler ağaçlar üzerinde ciddi bir araştırma yapmış ve bazı sert ağaçların alt frekans sürücü ile etkileşime girerek seste renklendirme yaptıklarını keşfetmişlerdi. 1970’lerde bu araştırmaların sonuçlarına dayanarak üretilen ve ev kullanıcılarını hedefleyen hoparlörler benzer kaplamalar ile geliyordu. Ben hoparlörün üretim kalitesini çok çok beğendim.
Eski BBC monitörlerini bilenlerin görebileceği tek farklılık belki de hoparlörün arkasındaki konektörler. İngiliz üretici, birebir aynı x-over ve fitre sistemini kullanmayı seçtiği için hoparlörün arkasında bir çift giriş bulunuyor. Kullanılan konektörler modern çağın ihtiyaçlarına uygun şekilde seçilmiş. Artık dinleme notlarına geçme zamanı. Sanırım hoparlörü yeterince yakından tanıdık :)
Bir yorum ekleyin