Pikap kollarına iğne takılması ve ayarlanması, hem ses kalitesi hemde kullandığımız plakların ömür boyu temiz kalabilmesi için önemli bir süreçtir. Bu süreçte kullanmamız gereken çeşitli araçlar olacaktır. Bunlar, su terazi, protractor, zaman zaman ağırlık ölçen terazi, tornavida ve pikabımız ve/veya kolumuza özel diğer yardımcı araçlar.
Öncelikle su terazisi, pikap ayarlamaları için en gerekli ekipmandır. Pikabımızın yer ile olan etkisi, iğnenin plağa olan baskı açısından tutun, ses kalitesine kadar bir çok şeye etki eder. Özellikle pikabı koyduğumuz stand ve eğer var ise pikabımızın süspansiyonun ayarlanması için en fazla ihtiyaç duyacağımız araçtır. Kullanacağımız su terazisi mümkün olduğunca hafif ve hassas olmalıdır. Hafiflik, özellikle süspansiyonlu bir pikap ile kullanacaksak önem kazanır. Teorik olarak ağır bir terazi süspansiyona baskı yapacağından dolayı tam ortalama yapılmaması halinde ayarlarda sapmaya sebep olacaktır. Bunu önlemek için çeşitli firmaların ürettiği ufak, hafif ve yuvarlak özel ayar terazileri bulunmaktadır. Bu tip terazilerle çok rahat bir şekilde ayar yapabilmemiz mümkündür. Dengeleme noktasında ilk önce pikabımızın duracağı stand ile başlamakta fayda vardır. Eğer bu stand ayakları ayarlanabilir bir stand ise, ayar süreci hızlı olacaktır. 2 adet terazi kullanarak genişlik ve en anlamında hızlı bir ayar yapabilirsiniz. Ama ayarlanamayan bir stand kulanıyor iseniz, benim tavsiyem stand üzerine özgün bir başka pikap standı kullanmanızdır. Hazır satılan çeşitli ürünler mevcut olsa da, basitçe bulunabilecek 4 adet ayarlanabilir ayağı kendi zevkinize göre seçeceğiniz bir platforma takmak ve bu sayede standtan bağımsız olarak ayar yapabilirsiniz. Platforumun maddesini kendi zevkinize göre seçmekten bahsettim, bugün farklı maddelerin farklı ses etkileri oluşturabileceği, genel kabul gören bir gerçek olduğudan materyelin seçimi kişisel bir durum olmalıdır. Bu konuyu ileride ayrı makale de tartışacağım. Özellikle rijit yapılı pikaplarda, pikabın dengede durması elzem ve önemli bir konudur. Bu yüzden pikabınız bu sınıfta ise, pikabınızı kurmadan önce mutlak suretle standınızın dengesini kurmanız gerekir. Süspansiyon sistemine sahip bir pikabınız var ise, uygun ayarları gene terazi vasıtası ile yapınız.
Pikabın dengesi suspansiyon sistemi, stand yapısı yada ek ekipman kullanımı vasıtası ile halledildikten sonra iğnemizi takmak ile devam edelim. İğnemizi takarken benim tavsiyem eğer var ise korumasının takılı olmasıdır. Bu noktada istemeyen bir kaza olur ise, iğnenizin kırılmasını önleyebilirsiniz. Değişik iğne tipleri değişik şekillerde vidalanmaktadır. Bazılarının gövde yapısı, direkt vidalamaya izin verirken, bazılarında bir somun kullanmak gerekmektedir. Modern iğnelerin bir çoğunda gövde ağırlığını azaltmak adına somunlu yapı kullanılmaktadır. Zaman zaman dar çalışma alanı sunan headshelli kollarda bu somunları takmak gerçekten sorun olabilir. Ama genelde uygun bir tornavida ile hızlı bir şekilde iğne takılma işlemi yapılabilir. Bu esnada benim tavsiyem mıknatıslı uç içeren bir tornavida kullanmayınız. Şu an için iğnemizin vidalarını tam olarak sıkmayın, çünkü bir sonraki etapta protractor vasıtası ile ayar yapmak durumunda kalabiliriz. İğne bağlantısı için gerekli şemayı aşağıda bulabilirsiniz. Buna göre bağlantılarınızıda yapınız.
Kolumuzun ayarını da dikkatle inceliyoruz. Kolun yüksekliği noktası. Kolun en alt kısmını bir doğru olarak düşünün, platter ile arasında yüksekliği kontrol edin. Optimal uzaklık 2 ila 3 cm arasındadır. Bu değere göre kolunuzun ayarını yapınız. Bu arada iğneyi hafifçe takma sebebimiz arada normalden uzun kesite sahip bir iğne kullanıyorsak duruma göre müdahale edebilmektir. Normalde iğneyi takmadan önce de bu yükseklik ayarını yapmakta fayda var, özellikle de amatör bir kullanıcı iseniz. Şimdiki etabımız protractor vasıtası ile iğnemizin nihai takma işlemini yapalım. Protractor iğnenin ayarını yapmak için kullanılan bir ekipmandır. Stevenson, Baerwald, Chpratz, Kearns, Loefgren gibi bir çok farklı protractor modeli mevcuttur. Bunların tamamı benzer ama farklı sonuçlar ortaya koyabilen araçlardır. Pikabımızla gelen protractorun yanısıra internetten de farklı onlarca protractora ulasabilirsiniz. Benim bu noktada tavsiye ettiğim adres, www.vinylengine.com adresidir.
Protractorumuz ile gerekli ayarlamaları yapıyoruz. Bu konudaki makaleme ulaşmak isterseniz lütfen tıklayınız. Protractor ile iğnemizin ayarlamasını yaptıktan sonra vidalarımızı artık sıkabiliriz. Tüm bu işlemleri yaparken, anti skating yani bias ve tracking ayarlarımızın sıfır noktasında olması gerekliliğini unutmayalım. Şimdi pikabımıza eski bir plak yerleştirelim. Kolu dikkatlice tutarak, arka ağırlığımız ile kolumuzu dengeye alalım. Bu dengeden kasıt iğne takılmış haldeki kolun sanki bir tahteravellideymişcesine dengede durmasını anlıyoruz. Bu noktada elinizin headshell kısmında kontrollü şekilde durmasında fayda var. Bazı dostların ellerinde bu tarz ayarları yaparken titreme olabiliyor, bu yüzden iğnenin sağlığı açısından kontrollü olmakta fayda var. Denge eğer sağlandı ise, kolumuzu park ediyoruz. Eğer kolumuz tracking için ayrı bir ayar var ise, iğnemizin gerektirdiği tracking değerini buradan ayarlıyoruz. Biz bu ayarın olmadığı varsayarak standart bir kola göre ayar yapalım. Denge noktasında kolumuzu park ettik. Şimdi kolumuzun önünde bir ayar halkası dikkatinizi çekmiştir. Bu halkadaki değeri sıfıra getiriyoruz. Bunu yaparken ağırlığın dengesini bozacak sert hareket yapmamaya çalışıyoruz. Halkayı sıfırladık hemen kolun dengesini tekrar kontrol edelim. Bir sorun yok ise tekrar kolumuzu parka alalım. Şimdi iğne üreticimizin değerlerine bakıyoruz. Bu değerler içerisinde Tracking force değerini buluyoruz, burada recommended xx gr veya xx mN şeklinde bir değer bulacağız. Bu değer bizim kullanacağımız tracking değeridir. Biraz önce bahsettiğim halka üzerinde rakamlar vardı, bu halka vasıtası ile bu değeri ayarlıyoruz. 1 gr = 10 mN denklemini unutmuyoruz. mN değeri yerçekimi etkisini ölçen bir değerdir, mili Newton değeridir. Şimdi örneğin kolumuzun istediği Tracking force 15 mN olsun. Yani bu değer 1,5 gr’a eşittir. Şimdi ayar halkamızda 1 işaretli yere geldik, bunu ağırlığı saat yönünün tersine doğru yapıyoruz. Şu an bir gram baskı gücünü elde ettik geriye kaldı 0,5 gr. Dikkatinizi çekmiştir çeşitli çentikler bulunmakta bu halka da. Standart olarak bunların herbiri 0.1 gr değerine denk gelir. Bu ayar sistemi standart bir kol içindi, sizlerin kollarında ayarlar farklılık gösterebilir. Ben burada standart bir kolu anlatmaya çalıştım.
Bu paragrafta biraz karmaşık bir ayar değerinden bahsetmek istiyorum. Arzu ederseniz bu paragrafı direkt geçebilirsiniz. Mesela farklı kollar için, CU olarak ifade edilen compliance unit teriminden bahsetmem gerekecek sanırım. Bir iğnenin esnekliğin ölçü birimi olarak ifade edebiliriz. 1 CU 0(-6)cm/dyne’e eşittir. İşte bu noktada ne yazık ki, Türkçemiz bu terminolojiyi tam olarak yansıtacak terimlere sahip olmadığından açıklamalarım biraz karışık gelebilir. Umarım kafanız karışmaz. İlk olarak dyne’yi açıklamaya çalışayım. Dyne, fizikte bir maddenin santimetre, gram ve saniye olan ilişkisidir. Bir güç birimidir. Dolayısıyla 1 gr ağırlığında bir maddenin 1cm’lik bir mesafeyi 1 saniyede gidebilmesi için gerekli gücü ifade eder. Bu da 10-5 newton’a denk gelir. Peki bunu ne amaçla kullanıyoruz. Bildiğiniz gibi, iğne bir kaldıraç gibi yukarı ve aşağıya hareket edebilir. İşte bu hareket CU ile ölçülür. Dolayısıyla fizik kanunlarına göre dyne hesabı ile bulunur. Peki bunu hesaplamamız gerekiyor mu? Normalde hayır, çünkü bir iğne aldığınızda, kullanım kılavuzunda zaten bu değer compliance unit olarak zaten bulunmaktadır. Çok ileri seviyeli pikap kullanıcıları veya analog odyofili arkadaşlarımız için bu değerler kol ayarlarını yaparken gerekli olan değerlerdir. Bu paragrafta gördüğünüz gibi analog olayı dibsiz bir kuyu gibidir. Gelecekte bunlarla da ilgili farklı makaleler yayınlamayı istiyorum.
Şimdi sırada ayarlama sürecimizin en basit bir işlemi var. Anti skating yani biası ayarlıyoruz. Standart kullanıclar için tracking force’a eşit bir bias değeri yeterli olacaktır. Yani tracking force 1,5 gr ise, anti skating’i de 1,5 değerine getirmeliyiz. Zamanla farklı skating değerleri ile farklı tatlar yakalayabilirsiniz. Terminoloji konusunda terimler sözlüğüme bakabilirsiniz. Bunlar haricinde pikabınızda tracking angle, azimuth vesaire ayarların yapılabileceği ayarlar var ise, kolları spesifik olarak incelediğim bölümlerde ayrıntılı açıklamalara ulaşabilirsiniz.
Hakan Cezayirli
Bir yorum ekleyin