Son yıllarda daha fazla sistemde DAC’ları görüyoruz. Ayrıca yüksek kaliteli dijital müzik dosyaları da meraklılar için vazgeçilmez hale gelmiş durumda. Hemen herkes kendisine uygun çözümleri sistemlerine entegre etmeye çalışıyor. Burada üç ana yol karşımıza çıkıyor. MAC kullanıcıları, Windows kullanıcıları ve son zamanlarda daha fazla görmeye başladığımız Linux kullanıcıları. Son yıllarda Apple’ın yükselişi sayesinde odyofiller arasında MAC kullananların sayısında gözle görülür bir artış var. MAC Mini gibi uygun fiyat etiketine sahip performanslı bilgisayarların da ortaya çıkışıyla Apple platformları meraklılar arasında daha fazla ilgi çekiyor. Apple cephesinde günümüzün yüksek kaliteli DSD dosyalarını okuyabilen yazılımlar mevut. Yaklaşık fiyat etiketleri ile 75 Dolara satılan Audirvana Plus, 100 Dolar’ın üzerindeki fiyatı ile Channel D Pure Music, yaklaşık 50 Dolar fiyat etiketli “J River Media Center” Apple tarafında meraklıların sıklıkla kullandıkları yazılımlar. Stereo Mecmuası’nın forum bölümlerinde Apple kullanıcılarının yazılımlar ve donanımlar ile alakalı yaptıkları yorum ve denemelere bir göz atabilirsiniz.
Linux tarafında ise özellikle Transport PC kullanıcılarının son dönemlerde yavaş yavaş Linux tarafına kaymaya başladığını görebiliyoruz. Açıkçası bu konuya bayağı yabancıyım ve deneme şansım olmadı ayrıntılı şekilde. Bütün gün bilgisayarlar ile uğraşmak zorunda kalan bir insan olarak müzik dinlemek için yine bilgisayar kullanmak fikri beni ürkütüyor. Söz konusu Linux olduğu zaman biraz daha fazla ürküyorum. Ancak meraklılar için hem ülkemizde hemde dünyada gayet yardımsever bir topluluk oluşmuş durumda ve bir çok sorununuz imece usulü ile çözebilmeniz mümkün. Transport PC dünyasının daha emekleme aşamasındaki dönemlerde Stereo Mecmuası Forumlarından tanıdığınız “Ionian” mahlaslı dostumuz bu konuda kapsamlı bir rehber hazırlamıştı. Bu rehber zaman içerisinde genişlemeye devam etti ve artık Linux işletim sistemi ile kullanılabilecek hale evrildi. Forumlarımızda kapsamlı bir Transport PC başlığı var. Yeni başlayacaklar ve acemiler için harika bir kaynak olduğunu söylemeliyim.
Windows tarafında ise iki ayrı kullanım şekli var. Özelleştirilmiş Transport PC benzeri donanım kullananlar ve standart bilgisayarlar kullanan meraklılar. Tabii ki özelleştirilmiş bilgisayar kullanan meraklıların daha iyi ses kalitesi elde edebilmesi daha kolay oluyor bu bir gerçek. Ancak tüm bu işlerle uğraşmadan ufak tefek düzenlemeler ve yazılımlar vasıtası ile neler yapılabilir.
İşte bu yazıda özellikle yazılımlara kısaca göz atacağız ve artı eksilerinden bahsedeceğiz. Tüm yazılımları Matrix X-Sabre ve Auralic Vega ile deneme şansım oldu. Bu iki DAC günümüzün en üst seviye donanımlarına sahip fiyat anlamında ulaşılması çok zor ürünler değil. Bu DAC’ları standart bir dizüstü bilgisayar ile kullandığınız zaman elde edeceğiniz ses kalitesini yazılımlar vasıtası ile ne kadar yukarı çekebiliriz.
FOOBAR2000
Tamamen ücretsiz olarak kullanıcılara sunulan Foobar yazılımı modüler yapısı ile dikkat çekiyor. İhtiyacınız olan modülleri ekleyerek genişletebildiğiniz yazılım hemen her ses standardına destek veriyor. Hem ülkemizde hemde dünyada çok büyük bir topluluğa sahip olan yazılımda yaşadığınız sorunları kısa sürede aşabildiğiniz gibi onlarca rehberi kullanarak performans artışları da yapabiliyorsunuz. Stereo Mecmuası’nda da farklı dönemlerde kapsamlı rehberleri sizlere sunmuştuk. Hatta ses performansını arttırmanın yanında arayüzü özelleştirmek gibi kozmetik iyileştirmelere bile değinmeye çalışmıştık.
Artıları: Ücretsiz / Topluluk desteği ile hemen her konuda yardım alma şansınız var / Varolan hemen her format destekleniyor / Yazılım ve Windows üzerindeki iyileştirmeler ile ses kalitesinde önemli artışlar elde edebilmeniz mümkün / Üçüncü parti yazılım-modül desteği
Eksileri: Ayar arayüzü çok kullanıcı dostu olarak gözükmüyor ancak zaman içerisinde alışmak kolay / Hemen her konudaki geliştirmeler için araştırma yapmak veya rehberlere göz atmak zorundasınız / İşin çok başındaki bir insan için kullanımı pek kolay değil ancak hızlı şekilde alışmak mümkün
JPlay
JPlay, son dönemlerde ortaya çıkan bir çok odyofil yazılım gibi tamamen hafızadan okuyan bir yazılım. Burada bir farklılık olarak JPlay tüm çalma listesini RAM’e atarak disklerinizin devre dışı kalmasını sağlıyor. İddialarına göre işletim sisteminden kaynaklanan bir çok sıkıntıyı da ortadan kaldıran yazılım tam anlamı ile dijital müzik daha doğrusu bilgisayar tabanlı müzik fanatiklerine göre bir yazılım. Bende testlerimde bu durumu tespit ettim. Özellikle bilgisayarında fazla ayar yapmak istemeyenler için JPlay tercih edilebilir bir yazılım olarak göze çarpıyor. 99 Euro’luk fiyat etiketi ile hiç ucuz bir yazılım değil. Bunun karşılığında bilgisayarınızın müzik çalma performansının kolaylıkla fark edilecek şekilde artıyor. Ayar arayüzü son derece kolay anlaşılır ancak müzik çalma arayüzü son derece basit. Yazılım konusunda hem kendi forumlarında hemde programın tasarımcıları tarafından gerçekten çok iyi destek almak mümkün. Arayüzü biraz daha kullanışlı hale getirebilmenin yolu ise JRiver Media Center veya foobar2000 ile entegre etmek. Stereo Mecmuası’nda JPlay ile alakalı bir inceleme yazısı yayınlamıştık. Yazılımı satın almadan önce demo sürümü ile sisteminiz ile uyumluluğunu test edebilmeniz mümkün.
Artıları: Windows üzerinde ayar yapmadan daha iyi ses performansı elde etmek / Kolay anlaşılır ayarlar menüsü /
Eksileri: Fiyat / Destek için ortalama veya üzerinde İngilizce bilmeniz gerekiyor. Türk topluluk desteği neredeyse yok / Fazla basit arayüz / JRiver Media Center veya foobar2000 entegrasyonu için birazcık uğraşmak gerekiyor / Bazı donanımlarla sorun yaşanabiliyor.
Signalyst HQPlayer
Signalyst, tarafından üretilen HQPlayer son dönemlerde oldukça popüler olup üzerinde yazılıp çizilen bir yazılım. Profesyonel müzik endüstrisinden gelen bu yazılım modern tüm yüksek formatlı müzik dosyalarına destek veriyor. Windows, Linux ve OS X desteğine sahip olan yazılım 119 Euro’luk bir fiyat etiketine sahip. Signalyst HQPlayer ile yine Windows üzerinde kapsamlı ayarlar yapmadan daha iyi ses kalitesi alabilmek mümkün. Buradaki en önemli sorun gerek yurtdışında gerekse de ülkemizde geniş bir topluluk desteği olmaması sebebi ile kendinizi birazcık yalnız hissetmeniz. Ayar arayüzü ve çalma birimi son derece basit olan yazılımın 1 aylık demo sürümünü denemenizi öneririm. Bazen sürpriz yavaşlamalar ortaya çıkartabildiğinden dolayı önceden deneme yapmak çok iyi bir fikir!
Artıları: Windows üzerinde ayar yapmadan daha iyi ses performansı elde etmek / Anlaşılır ayarlar menüsü /
Eksileri: Fiyat / Destek hem Türkçe hemde İngilizce olarak oldukça sıkıntılı / Bazı donanımlarla sorun yaşanabiliyor özellikle PAM tarafında zaman zaman darboğaza girebiliyor yazılım.
JRiver Media Center
JRiver uzun senelerdir dijital müzik alanında popüler bir yazılım. Sadece müzik çalmak için değil görüntü formatlarını da destekliyor. Özellikle salonlarında veya hobi odalarında HTPC (Home Theater PC) kullananlar için harika arayüz desteğine ve kullanım kolaylığına sahip. Modern tüm dijital medyayı destekleyen JRiver Media Center’ın tam sürümü 49 Dolar fiyat etiketine sahip. Optimal performansı alabilmek için Windows üzerindeki bazı servisleri kapatmak gerektiğinden optimal performans için birazcık uğraşmak gerekiyor ancak bu işlemleri bir kez yaptığınız zaman çok güzel arayüz ile tüm işlemleri yapmak kolay. Ayar menüsü son derece kolay ve İngilizce olmak koşulu ile geniş bir topluluk desteği var. Programın demo versiyonunu indirip sisteminizde deneme şansınız olması önemli bir avantaj. Kurduğum hiçbir bilgisayarda bana sıkıntı yaşatmadığını da eklemeliyim.
Artıları: Uygun fiyat / Kolay kullanım / Başarılı ve kullanıcı dostu arayüz / İngilizce topluluk desteği / HTPC arayüzü ve medya desteği
Eksileri: Optimal performans için Windows ayarlarına ihtiyaç var
SONUÇ
Ben testlerimde ses kalitesi anlamında Windows servislerine dokunmadan en iyi sonuçları JPlay ve arkasından Signalyst HQPlayer ile elde ettim. Bir bilgisayarımda Signalyst HQPlayer zaman zaman anlamsız yere çökmeler yaşadığımı da belirtmek isterim. Aldığım hata mesajları ile alakalı olarak herhangi bir çözüm bulamadım. JPlay tarafında ise çalma listesine çok sayıda DSD dosyası eklediğim zamanlarda bazı yavaşlamalar yaptı. Ancak herhangi bir çökme yaşamadım.
Windows üzerinde basit düzenlemeler yapınca ise JRiver ve Foobar’ın ses performansında önemli artışlar sağlanıyor. Bu halleri ile iki yazılımın özellikle JPlay’e yaklaştığı hatta zaman zaman geçtiğini söyleyebilmek mümkün. Windows üzerindeki servisleri kapattıkça performans artıyor ancak bilgisayarınız daha kullanışsız hale geliyor.
Bu durumda ne yapmak lazım. Ben bir kaç senaryo üzerinden yorum yapacağım.
-Günlük kullanım amaçlı bilgisayarınızı müzik amaçlı kullanmak istiyorsanız. Bu durumda en iyi ses kalitesini JPlay ile elde edebiliyorsunuz. Hiçbir Windows servisine dokunmadan çok iyi performans elde edebilmeniz mümkün. Kullanıcı arayüzünü daha modern hale getirmek için foobar entegrasyonunu yapabilirsiniz. Diğer alternatif ise Signalyst HQPlayer ancak ben çok sıkıntı çektiğim için görüşüm pek olumlu değil. Belki sizler sorun yaşamazsınız.
-Müzik Dinlemek için bir bilgisayar ayırabilirim diyorsanız. Eğer teknik olarak çok zor olmayan bazı Windows servislerini kapatmak gözünüzü korkutmuyorsa cebinizden beş kuruş çıkmadan Foobar ile harika sonuçlar alabilirsiniz. Arayüz ile uğraşarak son derece kullanıcı dostu haline getirmekte mümkün. Yok ben bunlarla uğraşmam derseniz 50 Dolar karşılığı JRiver Media Center ile harika bir arayüze sahip olabilirsiniz. Foobar özellikle düşük konfigürasyonlu cihazlarda daha iyi performans gösterebiliyor. Bunun en önemli sebebi neredeyse tüm parametrelere el atabilmeniz. JRiver ve Foobar ses performansı açısından birbirlerine yakın performans veriyor. Windows servislerini kapattıkça JPlay’in ses kalitesinde de olumlu gelişmeler oluyor.
-Home Theater PC sahibiyseniz hiç tartışmasız JRiver satın alın. Hayatınız kolaylaşacak.
Burada önemli olan konu sizin bilgisayarınızın ayarları ile ne kadar çok uğraşacağınız ile alakalı. Yok ben hiç uğraşmam diyorsanız JPlay sizin için en iyi çözüm ki, bende bu çözümü kullanmaya karar verdim. Eğer tam tersi bir durum söz konusu ise ben denemelerimde Foobar’ın harika bir çözüm olduğunu tekrar gördüm. Evet biraz uğraşıyorsunuz evet bayağı araştırma ve okuma yapmanız gerekiyor ancak gün sonunda cebinizden beş kuruş çıkmadan harika bir dijital medya oynatıcıya sahip olabiliyorsunuz. Bu noktada JRiver Media Center müstesna bir yerde duruyor. Göreceli makul bir fiyat ile hem harika arayüze sahip bir yazılım sahibi oluyorsunuz hemde performans açısından daha pahalı rakipleri ile kıyaslanabilir bir yazılımınız oluyor.
–
Çok yararlı bir inceleme oldu. Ellerinize sağlık. İki adet sorum olacak konu ile ilgili. Eğer cevaplarsanız çok sevinirim.
1. Mac için de mac os x için özel yazılmış programların da incelemesini yapar mısınız
2. Windows un ses kütüphanesi olan directx (direct sound) ile mac os x in ses motoru olan core audio ile linux un ses motorları veya sürücüleri arasında kalite farkı var mı? Yani demek istediğim iyi program ve iyi bir ses dosyasından mac os x windows ve linux sistemleri üzerinde aynı sesi mi alırız. (Dinleme kalitesi aynı mıdır)
Metin Bey selamlar,
Mac incelemesi konusunda söz vermiyorum. İş amaçlı kullandığım bir MacBook Pro’m var bir şekilde denemeye çalışacağım ama söz vermiyorum. Bu arada hemen belirteyim forumlarımızda Apple tarafında deneyimli kullanıcılarımızın yaptığı denemeler ve modifikasyonlar var. Sağlam bilgiler var bir göz atmanızı öneririm…
Açıkçası donanım ile bağlantılı olmak üzere Apple’lar en azından mid 2013 MacBook Pro 17″ ile benzer yaştaki Windows tabanlı X86 mimarili Dell laptop arasında çıplak bir kıyaslama yaptığımda Mac uzak ara daha iyiyken, oyun amaçlı kullandığım bilgisayarımla neyi kıyaslarsam kıyaslayayım daha iyi bir ses kalitesi elde ediyorum. Burada üreticinin nasıl bir donanım sunduğu önemli. Ancak kesin olmakla beraber Linux bu alanda çok müstesna bir yere sahip. Pardus artı Amarok ile kombine ettiğim bir sistemi bundan seneler önce bir süre keyifle kullanmıştım. Dediğim gibi donanımların çıplak halini kıyaslamak çok zor….
Bu noktada nihai çıkış noktası yani DAC önem kazanıyor. Günümüzde her ana üç işletim sisteminde de başarılı sonuçlar alabilmek mümkün uyumlu DAC’lar ile.
Dün attığım sorularım silinmiş. Yanlış bir şey mi yaptım
Google Chrome un bug gazabına uğradım. Yorumları şimdi görebiliyorum. Yanlış alarm oldu :)
İnceleme için çok teşekkürler,
İncelenen yazılımlara ek olarak Windows Server 2012 R2 işletim sistemi üzerinde çalışan “Audiophile Optimizer” isimli script’ten bahsetmek istiyorum. İlgilenenler için ilginç bir alternatif olabilir.
Script oldukça kapsamlı bir şekilde işletim sistemine müdahale ediyor ve core modda çalıştırıldığında windows üzerinde çalıcı yazılımdan başka bir yazılım veya servis kullanmak mümkün olmuyor. (scriptin içerisinde çeşitli alternatifler mevcut ve en etkili sonucun core modda çalışan Win server 2012 üzerinde elde edildiği belirtiliyor).
Ben kaynak cihaz olarak bu şekilde optimize edilmiş bir Mac Mini kullanıyorum. Mini üzerine “Refind” isimli boot yöneticisi kurarak Windows server 2012 işletim sistemini yükledim. Audiophile Optimizer’ı kurduktan sonra JRiver Media Center Yazılımını arka plan servisi olarak çalışacak şekilde ayarladım
(Script bunu otomatik olarak yapmayı sağlıyor). Sonuçlar oldukça tatmin edici.
MacOS işletim sistemi de diğer bir partisyonda kurulu olduğu için karşılaştırma yapabiliyorum. Mac tarafında popüler yazılımların neredeyse tümüne sahibim(Audirvana plus 2, Amarra 3, Pure Music, Fidelia, Decibel, jriver for mac)
HQplayer’ı hiç denemedim. MacOs üzerinde de bazı scriptleri denedim.
Genel olarak şu anda kullandığım Windows Server 2012 tabanlı sistemden oldukça memnunum. Refind sayesinde aynı anda 3 işletim sistemi de kurmak mümkün mac miniye.. Bu şekilde üçüncü bir partisyona da yakın zamanda Linux kurarak denemeler yapacağım.
Donanım tarafında mac miniye yaptığım değişiklikler SSD ve ram yükseltmesi ile sınırlı.
Meraklılar Audiophile Optimizer’ı https://www.highend-audiopc.com linkinden inceleyebilirler. Mac miniye kurmayı düşünenler olursa elimden geldiğince yardımcı olmaya çalışırım.
Script 100€’luk etiketiyle pek ucuz sayılmaz ancak dediğim gibi sonuçlar oldukça olumlu görünüyor..
Script üzerine yurtdışı forumlarda da oldukça hararetli paylaşımlar mevcut..
Levent Bey değerli bilgiler için teşekkürler…
Güzel inceleme için teşekkürler.
Windows tarafında Fidelizer (ücretsiz) yazılımı ile çeşitli servisleri kapatmak mümkün.
Programı çalıştırdıktan sonra yapmanız gereken, “workstation”, “network streaming”, “audiophile” ve “extreme” adlarındaki seçeneklerden birini seçmek. Bunlar sırasıyla artan sayıda windows servisi kapatıyor.
Audiophile ve özellikle Extreme modu, JRiver ile kullanıldığında PC’yi oldukça yavaşlatabiliyor. Ancak, seste sahne ve saydamlık tarafında ufak bir iyileşme oluyor gerçekten.
Jplay’i tüm farklı kombinasyonları ile defalarca denemiş biri olarak benim önerim HQplayer.. Foobar + bilgisayar optimizasyonları ile de (processor lasso, fidelizer vs.) güzel bir netice almak mümkün. Jriver sadece ses işine bakan bir version çıkarsa daha iyi olacak. Programı kurduktan sonra harddiskteki bütün video dosyalarının yanında indeks bilgisi için birer dosya oluşturuyor. Video performansı da mpchc + madvr gibi profosyonel çözümlerden hayli geride. Ses kalitesi olarak gerekli ayarları yapılmış olan foobar’dan çok da farklı değil. Benim tecrübelerime göre HQplayer şu anda rakipsiz. Demosunu indirin, jplay, jriver vs. detaylı bir şekilde kıyaslayın. Kıyaslama yaparken upsampling özelliklerini kapamayı unutmayın. Mümkünse kıyaslamayı kulaklıkla yapın ki oda akustiği vs. yanıltmasın.