Elime ulaşan Graham Audio LS5/9 daha önce demo için kullanıldığı için uzun pişme süreçlerini atlayarak hemen dinletilerime başladım. En sevdiğim şey biliyorsunuz :) İlk olarak üreticinin önerdiği 50W güç ile dinletilerime başladım. Elime geçen tüm eski yeni BBC monitörlerde ilk önce rock dinlemeye başlarım. Hazır Santana’nın yeni albümü Santana IV yayınlanmışken CD çalarıma albümü yükleyerek dinletilerime başlıyorum. Albüm hem kadro hem de müzik tarzı olarak kesinlikle Santana’nın ikinci geri dönüş albümüdür. Otoriteler tarafından söylenen ise; “Santana Grubu’nun 45 yıl sonra yeniden bir araya gelişi (reunited Santana)” dir. Kadro Grubun 1972 de çıkarttığı “Santana III” albüm kadrosu ile aynı. Carlos Santana – Gitar, Neal Schon – Vokal, Gregg Rolie – Klavye, Michael Carabello – Perküsyon ve Michael Shrieve – Davul. Yani aynı Woodstock performansı.Albümü dinlemeden, sadece kapak resmine ve adına baktığınızda bile albümün ilk Santana dönemine dönüşünün izlerini görebilirsiniz. Kapak 1969 tarihli “Santana” albümünün kapağındaki meşhur aslan figürünün geliştirilmiş bir ilustrasyonu. “Santana IV” adı ise 1971’de yayınlanan “Santana III” albümünün devamını anlatıyor. Gerçekten dinlediğinizde Santana bunca yıllık tecrübesini aktardığı bu albümde sanki “Santana III’den sonrasını boş verip bu yeni albümle devam edelim” gibi bir mesaj veriyor.
Albüm eski Santana albümlerini sevenler için bambaşka tatlara sahip. Tamer Tekelioğlu tarafından kaleme alınan yazıda ayrıntılar mevcut ancak “Caminando” parçasına bakmak bile yeterli. Güney Amerika ritmleri, vurmalılar ve üzerine klasik Santana sound’u ile şarkının hemen her dakikasında aksiyon dinmiyor. Graham Audio LS5/9’un detay seviyesi insanın başını döndürebilecek cinsten. Gitar tonları dinlediğim bir çok BBC monitördeki gibi muhteşem. Çalınan enstrümanların hiçbir detayını atlamamak mı istiyorsunuz, tablo tüm detayı ile karşınızda. Neye odaklanmak istiyorsanız oraya odaklanabilirsiniz. BBC monitörlerin en azından benim dinlediklerim için -LS5/9 içinde aynı şeyi söyleyebilirim- alt frekansları her zaman farklı bir tatmin sunmuştur. Gümbür gümbür bir performanstan ziyade kendi içinde çözünürlüğü olan çaldığınız albüme göre etkisi artıp azalan bir alt frekans performansı.
Bu noktada bas performansının daha keyifli hale getirebilmek aslında çok zor değil. Kullanacağınız stand çok önemli. Hem hoparlörün tiz sürücülerinini kulak hizasında olması başlı başına büyük bir kazanım sağlarken alt frekans başarımında da çok önemli bir paya sahip. İlle metal olması veya orjinali olması şart değil ancak hedefiniz tiz sürücünün kulak hizanıza denk gelmesi. Bu arada hoparlörü buradaki fotoğraflarda da görebileceğiniz rafın üzerinde kullandığımda alt frekans etkisinin kayda değer şekilde düştüğünü de tespit ettim. Evinizin durumu, beğeniniz gibi faktörlere göre uygun bir stand kullanmanızı şiddetle tavsiye ederim. Yukarıda fotoğrafı görülen stand’ler görsel anlamda benim hoşuma gitti.
Klasik müzik konusu bu tarz monitörlerde apayrı bir keyif. Fabio Luisi / Wiener Symphoniker – Mahler: Symphony No.1 plağını mercek altına almak istiyorum. Eser zaten çok bilindik ancak plağın özelliği Viyana Senfoni’nin kendi plak şirketi tarafından büyük bir özen ile yayınlanmış olması! Öncelikle orkestra tüm enstrümanları ile bir kaç adım ötenizde. Kayıt çok başarılı olunca detay seviyesi daha doğrusu LS5/9’dan elde edilen çözünürlük gerçekten etkileyici. Sahne konusunu anlatmak gerçekten kolay değil. İsterseniz şöyle anlatmaya çalışayım, bu monitörler stüdyolarda yapılan kayıtlar esnasında profesyonel amaçlar ile kullanılıyordu. Ancak BBC bu monitörleri farklı üreticilerden almak yerine kendisinin geliştirmesinin bir sebebi vardı. 1970 ve 80’leri şöyle bir düşünün, gerek Japon gerekse de Amerikalı hoparlör üreticilerinin referans monitörleri vardı ancak BBC bunları tercih etmiyordu. Bunun yerine kendileri, çözünürlük anlamında iddialı olduğu kadar kendi stüdyolarının yapısına uygun ve doğrusallıktan uzak belirli bir stereo imajı yaratan monitörlere ihtiyaç duydular. Belki de BBC monitörlerinin hala bu kadar sevilmesinin bir sebebi budur. Doğru tonlar, detay seviyesi ve kendisine özgü bir sunum. İlerleyen günlerde özellikle John Cage gibi daha modern müzik örneklerinde detay seviyesinden yüzümde gülücükler açarken odamdaki bu sunumdan gerçekten çok ama çok keyif aldım.
Mutluluğa giden yol genelde çalışmaktan geçer; Graham Audio LS5/9 içinde bu durum farklı değil. Hoparlörün konumu üzerinde kafa yorarak daha da keyifli sonuçlar alabilmek mümkün. Hoparlörleri kendi oturduğunuz yöne doğru çevirirseniz -toe in- elde ettiğiniz etkileri arttırmak mümkün. Arka taraftan bir miktar mesafe bırakır ve eğer imkan olursa oturduğunuz koltuğun arkasında da bir miktar mesafe bırakabilirseniz hoparlörün sunumu çok daha etkileyici hale geliyor.
Caz triolarından tutun büyük orkestralarına kadar yine keyifli sunum insana keyif veriyor. Ancak hoparlörlerin asıl gücünü gösterdiği iki alan var. Bunlardan ilki için bir solo piyano kaydı dinlemeniz yeterli. Bunun yanında bir piyano caz triosu örneğin bir Bill Evans albümüne göz atabilirsiniz. Piyano tonları ve detay seviyesi dinlediğiniz kayıt ile doğrudan alakalı olarak gerçekten insanı keyifle oturduğu yere sabitliyor. Çekiçlerin tellere vurmasından pedalların açılıp kapanmasına kadar kaydın içerdiği hemen her ayrıntı önünüzden akıp gidiyor. Diğer keyifli nokta ise vokaller. Hele ki, tarihe adını altın harflerle yazdırmış isimlerin günümüzde başucu albümü haline gelmiş olanlarını dinlediğinizde o vokal tonları insanı iyiden iyiye etkiler hale geliyor. Billie Holiday’den “Strange Fruit” dinlediğinizde ne dediğimi anlayabilirsiniz örneğin. Etkilenmemek mümkün değil.
BBC monitörleri sürmek aslında çok zor değil. Benim tavsiyelerim şu olabilir, eğer solid state kullanacaksanız 40- 50W gücünde bir ampli yetip artacaktır. Burada eğer imkan olursa Class A bir ampli performansı çok olumlu yönde arttıracaktır. Dinamik detay seviyesi yüksek herhangi bir solid state amplifikatör sizi mutlu edecektir. Hoparlörü sürmek zor değil ancak onu tam anlamı ile detay ile beslemek önemli. Hem ampli hemde kaynak noktasında bu noktaya dikkat edilmeli. Lambalı ampliler yine tercih edilebilir. Bir not olarak o an elimde misafir olarak bulunan Sun Audio 300B amplifikatör ile muhteşem bir performans elde ettim. Ancak asıl şaşırtıcı olan yaklaşık 30m2’lik bir alanda kendi 2A3 amplifikatörüm ile elde ettiğim sonuçtu ki, yukarıda bahsettiğim Billie Holiday plağında muhteşem bir ses elde ettim. Tabii ki, düşük güçteki lambalılar ile özellikle büyük orkestra müziğinde sıkıntı olacaktır ve orta ses seviyelerinde bile bozulmalar olacaktır ancak eğer imkanınız olursa Graham Audio LS5/9’u bir 300B ile dinleyin lütfen, o tonları duymanızı çok isterim!
Gelelim son değerlendirmelere. Graham Audio LS5/9 Nisan 2016 itibarı ile benim şahsi favorim kiraz rengi için KDV dahil 15.663TL’lik bir fiyat etiketine sahip. Diğer renk seçeneklerinde ise fiyat artıyor. Bu tutara tabii ki bir de stand eklemelisiniz. İnceleme yazısı boyunca gördüğünüz standın 770TL’lik bir fiyatı var, ben olsam farklı çözümlerle uğraşmak yerine direkt olarak satın alırdım. LS5/9’un ilk ortaya çıkışı neredeyse 30 sene öncesine hatta daha fazlasına dayanıyor. Graham Audio firması bu tasarımı alıp ufak dokunuşlarla günümüzde üreterek bence müthiş bir iş yapmış. Bir müzikseverin bir hoparlörden hemen her beklentisini eksiksiz karşılayabilen Graham Audio LS5/9’un en güçlü yanı nedir diye sorarsanız sanırım cevabım insanı dinlediği albümün içerisine sokabilmesidir diyebilirim. Bu yazıda aslında güncel bir hoparlörü incelemenin yanında hifi tarihinden bir önemli bir döneme, BBC monitörlerin hüküm sürdüğü dönemlere de bir göz atmış olduk. Bu hoparlörü sevip satın aldığınızda ve onunla yaşamaya alıştığınızda hayatınızın devamında başka bir hoparlöre bakacağınızı zannetmiyorum.
Not: Bu incelememiz sona erdi ancak Graham Audio ürünleri ile maceralarım devam edecek. İlerleyen zamanlarda orijinal LS3/5’in yeniden üretilmiş versiyonu hakkındaki görüşlerimi de sizlerle paylaşmaya çalışacağım. Kişisel olarak asıl merak ettiğim hoparlörlerden bir tanesi!
Graham Audio LS5/9
Sistem : 2 Yollu Refleks Kabin : İnce duvarlı tasarım (ciddi sönümlendirme ile) Huş Ağacı Su Kontrplağından Finiş : Ağaç kaplama (kiraz, pelesenk veya abanoz) Ebatlar : 28cm x 27.5cm x 46cm Ağırlık : 14kg Frekans Aralığı : 50Hz~16kHz +/-3dB Nominal Empedans : 8 ohms
Duyarlılık : 87dB SPL (2.83V, 1m) Maksimum Çıkış : >100dB @ 2m (bir çift için) Mid/Bas Ünitesi : 200mm Diaphnatone Polipropilen Tiz Ünitesi : Son Audax HD 13D34H Crossover : FL 6/36, 24 Hassas Eleman ile Önerilen Ampli Gücü : 50 – 200 Watt arasında
Fiyat: 15.663,17 TL (KDV Dahil Nisan 2016 itibarı ile) Farklı renk seçenekleri ve fiyatlandırmaları için tıklayınız
Temsilci: Timpani / www.timpani.com.tr
Bir yorum ekleyin