ASR 1980’den beri amplifikatör üretimiyle uğraşıyor. Hem pikap amplilerinde hem de normal amplilerde üst sınıf ve sıra dışı cihazlar geliştiriyor. Firmanın sahibi ve teknik lideri Mr Friedrich Schafer ampliler konusunda çok bilgili ve yılların deneyimine sahip bir kişi. ASR, ampliler klasmanında en tepelerde yer edinmişken ve hatta bazı otoritelere göre “Dünyanın en iyi amplisi” olarak nitelendirilirken Mr. Schafer bıkmadan sıkılmadan geliştirmelerine devam ediyor, daha mükemmelini yapabilmek için uğraş veriyor. Son olarak 2005 model ASR’lerden sonra geliştirdiği yeni ASR Emitter I ve Emitter II modelleri var. Teknik özelliklerine baktığımızda birbirine çok yakın duran eski ve yeni modellerin arasında “sound” bakımından dikkate değer bir geliştirme yapabilmiş.
Internet’te ASR hakkında pek çok olumlu yorum okumuştum ama aklımda hala cevaplanması gereken bazı sorular vardı. Lotus Concept firmasından Tunç Bey ile görüştüğümde Tunç Bey bu sorularımı rahatlıkla Mr. Schafer’e sorabileceğimizi söyledi. Böylelikle Tunç Bey vasıtasıyla Mr. Schafer ile yazışmaya başladım. Benim gibi bir “son” kullanıcıyla yazışacağını pek düşünmezken kendisine ilettiğim bütün teknik soruları son derece samimi ve açık bir şekilde cevapladı. Üstelik beklediğimden de detaylı olarak. Aslına bakarsanız Mr. Schafer’in ve dolayısıyla ASR’nin önemli farklılıklarından biri de bu; amplilerini şeffaf olarak yapıyorlar, üstten bakınca içindeki elemanları görebiliyorsunuz, web sitesinde sıra dışı olarak pek çok teknik detayı açık ve ayrıntılı olarak veriyorlar, amplilerde kullandıkları chip’leri söylüyorlar. Yani ASR her şeyiyle şeffaf. Bütün bunlar ve Mr. Schafer’in bana ilettiği teknik ayrıntılar ASR’nin ne kadar mükemmel yapıldığının, her türlü ince detaya nasıl önem verildiğinin bir göstergesi oldu. Bu bilgilerden sonra ASR’den vazgeçmek olamazdı. Bütçemi zorlasa da ASR Emitter almaya karar verdim.
Yaz ayları olduğundan ASR I Emitter Exclusive’in gelişi oldukça uzun sürdü. ASR Emitter iki kocaman kutu şeklinde eve geldiğinde Cuma akşama doğruydu. Bir kutuda 32 kg’lık güç kaynağı ünitesi, diğer kutuda 22kg’lık ana ünite. Kutuları açtığımda her iki cihazın da itinayla ipek örtülere sarılmış olduğunu gördüm. Kutulardan uzaktan kumanda ve kitapçığının yanında temizlik seti ve 4 adet sigortadan ve torx anahtarlardan oluşan servis seti çıktı. Kitapçığın oldukça ayrıntılı yazılmış olduğunu gördüm. Ana ünitenin ve güç kaynağı ünitesinin PCB bilgileri ve çalışma prensibi detaylı olarak verilmişti.
Özellikler
Cihazları kutularından çıkardığınızda Güç kaynağı ünitesinin ve Ana ünitenin son derece kaliteli yapıldığını görüyorsunuz. Ana ünitede soğutucular haricinde kutunun her tarafı akrilik camdan yapılmış. Ön panelde bulunan kaliteli parlak metal düğmeler ve içeriye yerleştirilmiş ama dışarıdan görülebilen led’ler değişik bir hava veriyor ampliye. Özellikle karanlıktaki görüntüsü çok hoş. Board üzerinde farklı noktara yerleştirilmiş bir çok led gökyüzüne serpiştirilmiş yıldızlar gibi ışık saçıyor. Volume seviyesi de “seven segment” led olarak önde kocaman bir şekilde yer alıyor. Bu led’ler volume seviyesini ön panelde “decibel” olarak gösteriyor. Tüm bu led’lerin parlaklık ayarını yapabiliyorsunuz. İsterseniz led’leri tamamen söndürmek de mümkün.
ASR I Emitter Exclusive’in 6 adet girişi var. CD1: unbalanced cd player, CD2(XLR): balanced cd player, Tu:Tuner, DT:Digital Tape, Vi: Ev sineması ve phono (Phono girişi, phono kartı varsa aktif oluyor). ASR’de bu girişlerin seviyesini ayarlayabiliyorsunuz. Değişik seviyelerdeki input cihazlarını örneğin tuner ve CD player’i aynı input seviyesine getirebilmek için her bir girişinin hassasiyetini arttırıp azaltabiliyorsunuz.
Güç kaynağı ünitesinin ön tarafında hiçbir düğme yok sadece içerideki board’a yerleştirilmiş sıralı led’leri görebiliyorsunuz. Arka tarafta 20 amp’lik elektrik girişinin altında on/off şeklinde bir düğme var. Bu düğme elektrik girişinin hemen altında olduğundan ilk bakışta “Power on / Power off” düğmesi sanılıyor ama öyle değil. Bu düğme toprak bağlantısını kapatıyor veya açıyor. Güç kaynağının “power” düğmesi yok. ASR’ye elektrik bağlanmışken cihazlar standby konumunda kalıyor, “power” on ana üniteden yapılıyor.
Ön panelde solda yer alan düğme ampliyi “power on” yapmaya yarıyor, aynı zamanda bu düğmeden 1 ve 2 konumunu seçebiliyorsunuz. 1 konumundayken sesi 61 seviyesine kadar açabiliyorsunuz, 2 konumunda ise 76 seviyesine kadar devam edebiliyorsunuz. ASR’nin bir başka özelliği de yarı güç ve tam güç çalışma özelliği. Ses seviyesi 35’i geçince güç kaynağı ünitesinde bir röle sesi duyuyorsunuz. Röle kapanınca güç kaynağının sağ ve sol tarafındaki mavi led’ler yanıyor ve ASR “full power” konumuna
Friedrich Schaefer, ASR Audio’yu 1980 yılında kurdu. Tasarladığı ürünler geleneksel yaklaşımdan oldukça farklıydı. Ana modül ile voltaj beslemelerini, hatta sinyal giriş katını ayırıp, her birini ayrı kasalar içerisine yerleştirdiği amfilerine, Emitter (dağıtıcı) adını verdi.
ASR I Emitter Exclusive Güç Kaynağı Ünitesi geçiyor. ampli bu konuma geçtiğinde çıkış transistörleri normalin 2 katı voltajla beslenmeye başlıyor. Ama Mr. Schafer bu geçişi çok yumuşak bir şekilde yaptığından seste aşırı bir artış duyulmuyor, ses normal bir şekilde artıyor.
35 volume seviyesi yarı güçten tam güce geçiş için fabrika ayarı, ama bu noktayı da değiştirmek mümkün. Mr. Schafer, uzaktan kumandadan bu geçiş noktasını ileri veya geri alabilmek için gerekli düzeneği kurmuş bizler için.
Yarı güçten tam güce geçişten söz ederken Mr. Schafer’in iletmiş olduğu teknik ayrıntıya da değinmekte yarar var. ASR Emitter’in 700 watt’lık Philbert-Mantelschnitt trafoları bildiğimizden biraz farklı yapılmış. Trafoların primer tarafı iki sargıdan oluşuyor. Ampli açıldığında ve yarı güç konumundayken bu sargılar seri olarak bağlı ve sekonder’de yarım voltaj seviyesi oluşuyor. Ses seviyesi 35’i geçip tam güce geçerken bir röle vasıtasıyla primer’deki bu sargılar seri’den paralele dönüşüyor, böylelikle hem primer tarafı daha
fazla akım kaldırabiliyor hem de sekonder de tam voltaj seviyesi oluşuyor. Aslında bu özelliğin bir başka işe daha yaradığını anlıyorsunuz. 570,000F gibi çok yüksek kapasitenin yaratacağı başlangıç akımı bir anlamda kontrol altına alınmış oluyor.
İlk İzlenimler
Kullanmış olduğum Vienna Acoustics Concert Grand Speaker’larda bası kontrol etmek oldukça güç. Bu yüzden mevcut amplimi damping factor’u oldukça yüksek bir ampli olarak seçmiştim. ASR I Emitter Exclusive’e karar verirken de tereddüt içindeydim, çünkü kağıt üstünde mevcut amplimin bas kontrol değerleri ASR I Emitter’den daha iyi gözüküyordu. Bu noktada bir miktar kayıp bekliyordum, ama VA Concert Grand’ın kapalı orta ve üst seslerini ASR ile açabileceğimi düşündüğümden bunu kabullenmiştim. Bu beklentiyle ASR’yi açtım dinlemeye başladım. Daha ilk dakikada bas kontrolü hakkında yanıldığımı anladım. 600 damping factor’lu ASR 4000 damping factor’luk eski amplimden daha iyi bas kontrolü sağlıyordu. Dire Straits, Diana Krall, George Duke,Patricia Barber, Jacques Loussier CD’lerini takıp çıkardım ama sonuç aynıydı. Orta ve üstlerin farkı kendini belli ediyor ve baslar mükemmel denecek kadar iyiydi. Bas kontrolü konusu aklıma takıldığından Mr. Schafer’e bu konuyu sordum.
Mr. Schafer iyi bas kontrolu için tek başına damping factor değerinin yeterli olmayacağını, aynı zamanda son derece stabil bir besleme gerilimine ihtiyaç bulunduğunu iletti. ASR besleme konusunda mükemmel denecek kadar iyi tasarlanmış bir ampli. Her bir voltaj seviyesi ayrı ayrı doğrultuluyor. Bu voltajlar için ayrı ayrı diod’lar ve besleme kapasiteleri var. Bu diod’lar ve besleme kapasiteleri son derece özenle seçilmiş. Besleme kapasitelerinin yeterince hızlı olabilmesi için düşük kapasiteli ama çok miktarda pek çok kondansatör bulunuyor. Aslına bakarsanız bu kadar mükemmel besleme kaynağı yaratabilmek için ister istemez birden fazla kutuya yayılmak durumundasınız. ASR’nin neden harici bir güç kaynağı ünitesine ihtiyaç duyduğunu daha iyi anlıyorsunuz.
Cihazın el kitabında amplinin yanma süresi için 100 ila 200 saat süresi verilmiş ve yanma süresi boyunca 20 db 30 db ses seviyesi tavsiye ediliyordu. Mr. Schafer de yanma süresinin önemli olduğunu, yanma süresi sonunda belirgin olarak daha iyi bir sese ulaşacağımı belirtmişti. Aslında ilk dinleme saatleri için sahne, air etkisi, orta ve üstlerdeki belirginlik ve açıklık ve çok iyi bir bas kontrolü algılarken sesteki detay daha iyi olabilir miydi diye aklımdan geçirdim. Çünkü sanki daha önce duyduğum bazı detayları duyamıyordum. Ama bu durum fazla uzun sürmedi. 30 saatten sonra duyamadığım tüm detaylar eskisinden de iyi bir şekilde duyulur bir hale geldi.
Sonraki Saatler
60. saatten sonra orta ve üst sesler lambalı kadar sıcak ve akışkan gelmeye başladı. Tahmin ediyorum VA Concert Grand’lardan dinlenebilecek en iyi sesi dinliyordum. Daha önce şurası daha iyi olabilir, burası niye böyle çaldı dediğim CD’ler neredeyse hatasız çalıyordu. Üstelik de inanılmaz bir detay ile. ASR’nin bir başka özelliği de saatlerce hiç yormadan dinlenebilir olması. Yeni version ASR’de Mr. Schafer bu konuya çok özen göstermiş ve amplinin yormadan dinlenebilmesi için oldukça uğraş vermiş. Mr. Schafer’e göre iyi müzik dinlediğimizin bir göstergesi sahnenin oluşumu. Kendisine göre sahne hoparlörlerin hemen gerisinde oluşmalı. Bu durumu daha iyi anlayabilmek için yakın zamanda edindiğim Opus 3 Test CD 4 ‘ü dinlemeye karar verdim.
XRCD olarak basılmış CD’de klasik ve caz parçalar yer alıyor. Parçalar büyük kiliselerde kaydedilmiş, pek çok parçada çok derin bir sahne var. CD’nin açıklamalarında enstrümanların yerlerinden bahsediyor. CD’yi dinlerken bunları rahatlıkla teşhis edebiliyorsunuz. Bir çok parçada sahne çok arkada oluşuyor ve derin bir ses alıyorsunuz. Tabii ki en detay ayrıntısıyla.
Opus 3 kayıtlarının kendine has bir tekniği var. Hatasız olması için çok hassas bir mikrofonla tüm müziği tek bir noktadan kayıt ediyorlar. Ve kayıt sonrasında minimum müdahale olmasını hedefliyorlar. Bu şekilde kaydedilen kayıtlar gerçeğe oldukça yakın oluyor. İşin ilginç tarafı XRCD olarak üretilmiş olan Opus 3 Test CD 4’ü bir arkadaşımdan almıştım ve kendisi bu CD’nin sesini de parçalarını da pek beğenmemişti. Bana göre parçalar da akustik de üst düzeydeydi, özellikle 9. parça Concertino For Double Bass and String Orchestra’da tüyleri diken diken eden kontrbasın sesi çok etkileyiciydi diyebilirim.
ASR’nin bir başka özelliği de çok yüksek volume’lerde dahi sesin bozulmayışı. Odanın akustiğinde problem yoksa ses kolay kolay bozulmuyor. Bunun sebebi çok stabil olarak güç verebilen güç kaynağı ünitesi.
Bu arada ampliyi saatlerce dinlesenizde çok ısınmadığını farkediyorsunuz. ASR ancak yüksek ses seviyerinde ısınıyor. Friedrich Schafer küresel ısınmayı da dikkate alarak çok fazla ısınmayan bir ampli geliştirmiş:)
Biraz Teknik Ayrıntı
Ses olarak neredeyse kusursuz olan ASR I Emitter Exclusive’in ’nin teknik verileri de sıradışı diyebilirim. 2×160 watts 8 ohm, 2×290 watts 4 ohm, 2×520 watts 2 ohm ve 2×700 watts 1 ohm ! 1 ohm’a kadar inebilen amplilerin sayılı olduğunu unutmamak gerek. Frekans cevabı olarak verilen -0.2 Hz den 500 Khz’e (-3 db) değerleri de son derece başarılı.
Çıkış transistörleri olarak kanal başına 3’er çift (N-Channel ve P-Channel) Toshiba MosFET transistörler kullanılmış. ASR Emitter Class AB ampli yapısında ama bias akımıyla Class A’ya daha yakın çalıyor. Çıkış transistörlerini süren driver chip AD843 SQ opamp her türlü durumda çalışabilmesi için askeri özelliklerde yapılmış. Toleransları son derece geniş olan bu opamp seramik kılıfta hazırlanmış ve hızı ise inanılmaz; 250 Volt m/sec. Rise time’ın nasıl 1 m/sec’den küçük olabildiğini de buradan anlıyoruz.
Entegre bir ampli gibi duran ASR aslında ses kontrollü bir power ampli. Ses kontrolü kanal başına 16 adet röle ile yapılıyor. Bu röleler bildiğimiz rölelerden değil ve son derece sessiz çalışıyorlar.
ASR’yi besleyen voltaj hatlarına da ayrı ayrı özen gösterilmiş. Tüm bu voltaj seviyeleri için ASR I Exclusive’de toplam 570,000 ?F, akü versiyonunda ise toplam 890,000 ?F kapasite kullanılmış. Bu rakamlar gerçekten sıra dışı ve bu sayede ASR neredeyse pil’le beslenir gibi doğrusal besleniyor.
Bu değerleri biliyor olmama rağmen pek çok amplide yaptığım bir testi yapmaya karar verdim. ampliyi biraz zorlayıp uç noktadaki durumunu görmek istedim. Elimdeki 4 adet 8.2 ohm 25 watt’lık direnci parallel bağlayıp, 2 ohm 100 watt’lık bir yük oluşturdum. Ampliyi 35 konumuna getirip sinyal generatöründen amplinin input’una 10 Khz’de kare dalga verdim. Kare dalga amplileri zorlayan bir sinyal, çünkü anlık iniş çıkışları var. Pek çok amplinin bu testten kaldığını biliyordum ve ASR’nin ne yapacağını merak ediyordum. 2 ohm yükteyken 10 Khz kare dalgayı düzgün yükseltebilmek hiç kolay değil zira.
ASR şaşırtıcı derecede başarılı bir performansla son derece düzgün bir output verebildi diyebilirim. Yandaki şekilde, altta sinyal generatöründen ASR’nin input’una verilen 10 Khz sinyali görüyoruz, aynı şekilde üstte ASR’nin 2 ohm yükteyken verdiği çıkışı görüyoruz. ASR kusursuza yakın bir çıkış verebilmiş. Alttaki şekilde ise paralel bağlı dirençlerden oluşturulmuş 2 ohm 100 watt’lık yükü görüyoruz. 35 volüm seviyesinde 2 ohm yükteyken böyle bir sonuç için Mr. Schafer’ı kutlamak gerekir diye düşünüyorum Tabii bu test ile oldukça yüksek ses seviyesinde müzik dinlerken, 2 ohm’a kadar inen bir hoparlörde dahi ASR I Emitter’in çıkışının ne kadar stabil kaldığını görüyoruz. ASR’de dikkati çeken bir başka nokta da güç kaynağı ünitesinde kullanılan “ultrafast schottky diod”lar. Bu diyotlar son derece hızlı olduğundan alternatif akımı doğrulturken “on” konumundan “off” konumuna geçişte ve “off” konumundan “on” konumuna geçişte sadece nano saniye düzeyinde zaman kaybediyorlar. Tabii bu sayede besleme kapasitelerine çok düzenli akım sağlanabiliyor. Diyotların hızı yükseldikçe üzerinden geçebilecek akım sınırlanıyor. Güçlü diyotlar ise oldukça yavaş. ASR’nin ihtiyaç duyduğu yüksek akımı sağlayabilmek için paralel bir şekilde pek çok ultrafast diyot kullanılmış. Ve böylelikle hızdan ödün verilmemiş. ASR’nin kataloğunda neden 56 parça diyottan bahsedildiğini de bu şekilde anlamış bulunuyoruz.
Sonuç
ASR Emitter I Exclusive herşeyiyle sıradışı ve kusursuz bir sese sahip. Ses karakteristiği üst sınıf bir solid state kadar torklu ve güçlü, ama aynı zamanda lambalı amplilerin tınılarına sahip. Yani sert çalması gereken yeri sert, tını ve harmoniklerin ön plana çıktığı yerlerde sıcak ve akışkan çalabilen bir ampli. Bendeki versiyon aküsüz olmasına rağmen sistem çok ciddi bir sınıf atladı diyebilirim. ASR I Emitter böyleyken, ASR II’nin nasıl bir güç olduğundan bahsetmeye gerek yok diye düşünüyorum. Özetle diyebilirim ki bütçeniz ASR II’ye elveriyorsa ASR II’yi, ASR I’e elveriyorsa ASR’I gözünüz kapalı alabilirsiniz. Ciddi olarak tavsiye olunur.
Reha Diri
ASR I Emitter Exclusive
Üretici: ASR
Türkiye Distribütörü: Lotus Concept
Ürünün fiyatı: 9.100 Euro+KDV Opsiyonel Battery Power Supply 2.760 Euro+KDV. Standart ASR I 6.900 Euro+KDV
Teknik ayrıntılar ve daha kapsamlı bilgi için:
www.lotusconcept.com
Bir yorum ekleyin