SİGMA DİNLETİLERİ – 3 – 6.5.2017 14:30
“SUMMERTIME”
Dinleti Programı:
ANTONIO VIVALDI – LE QUATTRO STAGIONI – L’ESTATE
Fabio Biondi – Europe Galante
1991 Opus111 CD > 44,1/16 PCM Wave : 11’04”
JOSEPH HAYDN – DIE JAHREZEITEN – DER SOMMER
Gundula Janowitz, Sopran – Peter Schreier, Tenor – Martti Telvela, Bass
Karl Böhm – Wiener Singverein – Wiener Symphoniker
1968 Deutsche Grammophon LP > PCM 44,1/16 Wave : 25’39”
LUDWIG VAN BEETHOVEN – SYMPHONY NO.6 “PASTORAL” – Szene am Bach
Kurt Masur –Gewanhausorchester Leipzig
1973 Pentatone Classics CD > PCM 44,1/16 Wave : 12’31”
ARA
FELIX MENDELSSOHN – A MIDSUMMER NIGHT’S DREAM OVERTURE
Neville Marriner – Philharmonia Orchestra
1983 Philips CD > PCM 44,1/16 Wave : 12’17”
PIYOTR ILYICH TCHAIKOVSKY – THE SEASONS – JUNE (Barcarole)
Sviatoslav Richter, Piano
1985 Melodiya LP > PCM 44,1/16 Wave : 5’47”
PIYOTR ILYICH TCHAIKOVSKY – THE SEASONS – JUNE (Barcarole)
Yevgeni Svetlanov – SSCB Symphony Orchestra
1980 Melodiya LP > PCM 44,1/16 Wave : 5’51”
ALEXANDER GLAZUNOV – SEASONS – PICTURE III : SUMMER
Yevgeni Svetlanov – Philharmonia Oechestra of London
1991 Melodiya CD > PCM 44,1/16 Wave : 12’30”
GEORGE GERSHWIN – “SUMMERTIME” – Porgy and Bess
Kathleen Battle, Soprano – Andre Previn – Orchestra of St. Luke’s
Itunes – Deutsche Grammophon – m4a : 2’40”
SİGMA DİNLETİLERİ – 3 NOTLAR :
“SUMMERTIME”
Değerli müzikseverler,
Geçen ayki dinletimiz, Caz’ın, Big Band Caz’ın köşe taşlarından olan Sir Johnny Dankworth’un, alışılagelmişin dışındaki bir yaklaşımla yaptığı, cazda programlı müziğin, ilginç örneklerinden oluşmuştu.
Programlı müzik, yani, müzikle, müziğin dışındaki bir şeyleri de duyumsatan müzik…
Bu ay, klasik müzikteki programlı müziğin bir örnekleme dizisi ile karşınızdayız. Çok kısa süre içerisinde Yaz’a merhaba diyeceğimiz bu günlerde, konumuz Yaz olsun dedik.
Seçtiğimiz eserlerin bir kısmı LP, bir kısmı CD olarak mevcut elimizde. Dinleti esnasında zaman kaybı yaşamamak adına, tüm eserleri, 44,1 kHz – 16bit PCM kalıbına dönüştürerek kaydettik ve peş peşe, Bilgisayar – Steljes Audio MS2 WiFi Müzik akışçısı – Creek Audio Evolution 50CD DAC – Muses SE102A MKII Yükselteç (Single Ended – Class A) – Epos Acoustics K3 Hoparlörler zinciri ile dinletiyoruz. Yan odamıza da, analog olarak aktarılan ses, Evolution 50A Yükselteç (Solid State Integrated Amp) – Epos Acoustics K1 Hoparlörler ile dinlenebiliyor.
1. ANTONİO VİVALDİ: DÖRT MEVSİM KONÇERTOLAR DİZİSİNDEN YAZ 11’04”
1700’lerin ilk çeyreğinde yazılan bu çok ünlü dizi konçertoların hakkında yazılmadık, söylenmedik pek fazla bir şey kalmamıştır, herhalde. Vivaldi’nin, bir ünlü ressamın tablolarından esinlenip, çok emin olunmasa da, kendi yazdığı düşünülen İtalyan sonelerine eşlik olarak bestelediği, her biri hızlı-yavaş-hızlı tempodaki üçer bölümden oluşan ve dört ayrı mevsimi imgeleyen, dört ayrı konçertodan oluşuyorlar. Bu konçertoların kime adandığı konusu da, bir miktar karışık ve bu durum, bir yeniden değerlendirme ustası olan Vivaldi için pek de yadırganacak bir durum değil, aslında. Bu eser dizisinin, bir Bohemya Kontu olan Morzin’e ithaf edildiği ancak bir sürümünün de Roma’lı Kardinal Ottoboni’de olduğu biliniyor… Morzin’e ithaf edilmiş başka eserleri de var ve durumu karıştırmış olma olasığı yok değil. Biz şimdi, önümüzdeki sıcak yaz günlerine ithafen gelin bu konçerto dizisinin ikincisi olan L’Estate – Yaz başlıklı olanını dinleyelim: 1991 yılından bir CD kaydı, Fabio Biondi ve özgün, tarihi çalgıları ile Europe Galante seslendiriyor. Üç bölüm:
– Allegro: Sıcak ve sıcağın, toplulukları getirdiği bunalma, halsizleşme hali, çam ağaçları çatırdıyor. Guguk kuşunu duyarız.Yumuşak esintiler havayı bir nebze rahatlatır. Arada bir çıkıp gelen kuzey rüzgarı, uyuşuk çobanın kafasında kötü anıları canlandırır.
–
– Adagio: Acımasız bir fırtına mı çıkacak, korkunç şimşekler mi gökyüzünü saracak? Ama sivrisinekler ısırıyor ve yapışkan sinekler etrafta vızıldayıp duruyorlar.
–
– Presto: Ah, evet! İşte gökyüzü adeta gümbür gümbür yıkılıyor ve çılgın gibi inen dolu, buğdayları kırıyor, çimleri mahvediyor…
2. JOSEPH HAYDN: MEVSİMLER ORATORYOSU’NDAN YAZ (NO.10-20) 25’39”
Haydn’ın, büyük başarı kazanan ilk oratoryosu Yaradılış’tan sonra kaleme aldığı Mevsimler Oratoryosu, ilk kez 1801 yılında seslendirilmiş. ‘Mevsimler’, bestecinin Londra’ya yaptığı ziyaretlerin sonucu olarak yazdığı bir oratoryo. Haydn, bu eserinde Flaman asıllı Avusturyalı diplomat Baron Gottfried van Swieten’ın, İskoç şair James Thomsen’ın ‘Mevsimler’ şiirinden uyarladığı metni kullanmış. Swieten, metni Almanca olarak yazmış, ancak İngiltere’de de çok sevilen Haydn, eserin İngilizce olarak da seslendirilmesini önemsediği için Swieten metni ingilizceye çevirmiş. Ancak ingilizceye çok hakim olmayan Swieten’in çevirisi, Thomsen’in özgün metni ile karşılaştırıldığında pek zarif ve özenli bulunmadığından, eserin İngiliz solist ve koroları tarafından da Almanca seslendirilmesi tavsiye edilmiş…Gerçi daha sonra farklı çeviriler de yapılmış.
Üç solist, koro ve orkestra için yazılan ‘Mevsimler’de solistler üç köylüyü, koro ise avcılar, çiftçiler ve köylüler gibi çeşitli grupları seslendiriyor. Konuşmalar da dahil olmak üzere, oratoryonun Yaz başlığı altında, toplam 10 adet arya, korolu ve üç solist ile birlikte koronun icra ettiği bölümler yer alıyor. Köy, kır, güneş, şırıl şırıl akan dere, fırtınaya dönen rüzgar ve fırtına sonrası köydeki sakin akşam… Yaz doğası ile ilgili her şey var.
1968 yılından bir plak kaydı, soprano Gundula Janowitz, Henne olarak, tenor Peter Schreier, Lukas olarak, bas Martti Telvela, Simon olarak, Viyana Singverein korosu ve Karl Böhm yönetimindeki Viyana Senfoni Orkestrası ile seslendiriyorlar, çembaloda Kurt Rapf var.
3. L.V. BEETHOVEN: PASTORAL BAŞLIKLI 6. SENFONİ’DEN İKİNCİ BÖLÜM 12’31”
Beethoven bu senfonisini 1808 yılında bitirmiş ve ilk seslendirilişi aynı yılın sonunda, Viyana’da verilen, dört saatten uzun süren bir “maraton” konserde, 5. senfonisi, 4. Piyano Konçertosu, Koral Fantezi ve bazı koral eserleri ile birlikte gerçekleştirilmiş.
Haydn gibi doğa aşığı olan Beethoven da, her yaz kırlarda uzun yürüyüşler yaparmış. Müziği ile müzikten ötesini duyumsatan bu senfonisinin, resimden daha öte bir duygu ifadesi olduğunu söylemiş.
Bu dinletimizde, Irmak kıyısında başlıklı ikinci bölümü dinleyeceğiz. Bölümün başında surdinli yaylılar, bestecinin yürüyüş temposunda, suyun akışını imgeliyor. Sonuna doğru ise kuşları duyuyoruz, kırların ılık düzlüğünde, ormanın kuytuluğunda : flüt ile bülbül, obua ile bıldırcın ve iki klarinet ile guguk kuşları dile geliyor adeta…
Leipzig Gewandhaus Orkestrası’nı Kurt Masur yönetiyor, ünlü 1973 kaydı, tüm senfonileri içeren, eldeki SACD’den…
ARA 15’00”
4. FELİX MENDELSSOHN: BİR YAZ GECESİ RÜYASI ÜVERTÜRÜ 12’17”
Mendelssohn bu üvertürü 1826’da, henüz 17 yaşında iken, özgün Shakespeare oyununun şiirsel imgesini yakalamayı hedefleyerek, bir konser üvertürü olarak yazmış. Açılıştan itibaren bu oyunun içeriğindeki büyülü, perili dünyaya adım atılır. Perilerin koşuşturması, derken bir av kornosu ile periler kralının gelişi, derken zarif bir aşk teması… Aşıklar ay ışığı altında dolaşmaktadırlar. Birden aykırı bir tema ile başlayan soytarıların dansı, bir eşeğin anırması ile desteklenir… Sonrasında yine büyülü gecede, ormanda periler uçuşur, ve yokluğa dönerek bitiş.
İlk seslendirilişinden sonra çok beğenilen eser, oyunun sahnelenmeleri sırasında da çalınır. Sonrasında Mendelssohn eserini yeniden ele almış ve bu üvertürü de içermek üzere, oyunun tamamını kapsayan bir sahne müziği yaratmıştır.
Geçtiğimiz yıl Ekim ayında yitirdiğimiz Neville Marriner yönetimindeki Philharmonia Orkestrası seslendiriyor, 1983 baskısı bir CD’den.
5. P.I. TCHAİKOVSKY: MEVSİMLER’DEN, HAZİRAN – BARCAROLE 5’47”
Çaykovski’nin, her biri yılın bir ayını ifade eden on iki karakteristik bölümden oluşan Mevsimler başlıklı solo piyano eseri. Ünlü birinci piyano konçertosunun ilk seslendirilişinden sonra, aldığı sipariş üzerine 1875 yılının sonunda başlayıp, ünlü balesi Kuğu Gölü ile birlikte 1876’da bitirmiş. Yaşadığı ülkenin ve kuzey yarımkürenin mevsimsel değişikliklerini hissediyoruz tabii ki eserde. Yaz konumuz olunca biz de Haziran ayını dinleyelim dedik. “Gelin kıyıya gidelim, dalgaların ayaklarımızı okşadığı yere, gecenin hüzünlü gizeminde, yıldızlar üzerimize parlasın…” Serin bir Haziran, ama ne kadar hüzünlü, gerçekten…
Sviatoslav Richter’in piyanosunu, çıtırtılı bir Melodiya plağından dinleyelim.
6. P.I. TCHAİKOVSKY: MEVSİMLER’DEN, HAZİRAN – BARCAROLE 5’51”
Tekrar evet, ama bu kez aynı eserin, ünlü Sovyet müzikçisi ve şefi Alexander Gauk tarafından orkestraya uyarlanmış halini dinleyeceğiz. Gauk, basit bir orkestrasyon yapmamış, eserin ırasını korumayı bilmiş ve Çaykoski’nin müziğindeki imgeleri ustalıkla, zarifçe ele almış. Özellikle bu bölüm, daha sonra sayısız gerçekleştirilen, çeşitli çalgı ve orkestralar için düzenlemelerle, bayağı tanınmıştır.
Sovyetler Birliği Senfoni Orkestrası’nı, Yevgeni Svetlanov yönetiyor, 1980 baskısı bir Melodiya plakta.
7. ALEXANDER GLAZUNOV: MEVSİMLER BALESİ’NDEN YAZ 12’30”
Rus besteci Glazunov’un, ünlü koreograf Marius Petipa ile ikinci kez işbirliği sonucu ortaya çıkan balesi Mevsimler, ilk kez 1900 yılında, St. Petersbug İmparatorluk Balesi tarafından sahnelenmiş.
Üçüncü sahne olan Yaz, bir çiçek tarlasında açılır, gelincikler, peygamber çiçekleri güneşin sıcak ışığında oynaşıp, eğlenmektedirler. Yorulup dinlenmeye çekildiklerinde ortaya su perileri çıkar ve ekin perisi, onlarla birlikte şen şakrak bir vals ile dans eder. Daha sonra, yaz güneşi altında, orman tanrısı ve satirler borularını üfleyerek girer ve ekin perisini alıp götürmek isterler. Zefir, esintisi ile onlara engel olur…
Yine Yevgeni Svetlanov, bu kez Philharmonia Orkestrası’nı yönetiyor, 1978 kaydı, 1991 baskısı bir Melodiya CD’de.
8. GEORGE GERSHWİN: SUMMERTİME 2’40”
Gershwin, Porgy ve Bess Operası’nı 1935’te yazmış. Müziğinde, Amerika’nın güney eyaletlerinin temaları ve blues tarzından etkilenmesi söz konusu. Ünlü ‘Summertime’ aryasının, gerçek bir halk şarkısı gibi duyulmasını istemiş, Gershwin. Bir kaç nota etrafında dönen bu basit ezgi, otuz binden fazla tarzda düzenlenmiş, çalınmış, söylenmiş, söylenmiş… Dinletimizin sonunda bu etkileyici yaz temasına yer vermek istedik.
Kathleen Battle seslendiriyor, Andre Previn yönetimindeki St. Luke orkestrasını yönetiyor – Itunes sağ olsun, bir Deutsche Grammophon albümünden…
Ara hariç toplam süre : 88’19”
Dinletilerimizin “sezon finali”ni böylece gerçekleştirmiş oluyoruz. Ekim’de, yine çekici bulacağınızı umduğumuz Jazz, Klasik ve Rock dinleti programları ile yeniden buluşmak üzere, şen ve esen kalınız…
Bir yorum ekleyin