Ses Yüksekligi, Diyapazon, Sesin Süresi, Sesin Gücü ve Ses Rengi

Esnek bir cismin titresmesi durumunda etrafindaki havada ses dalgalari olusmaktadir. Bu dalgalar duyus merkezimize ulastiginda ses olusumu hissi meydana gelmektedir. Sesler iki çesittir: Müzikal sesler ve gürültüler.

Müzikal ses bir cismin belli bir sürede (örnegin her saniyede) düzenli, sabit ve periyodik olarak titresmesi sonucunda olusur. Düzensiz ve sayisi sabit olmayan titresimlerde gürültü meydana gelir.

Müzik sesleri yükseklik, süre, güç ve renklerine göre birbirinden ayirt edilir.

Sesin yüksekligi, titresimlerin mutlak sayisina (frekans) baglidir. Titresimlerin sayisi* yükselince ses tizlesir. Insan kulaginin ‘ses’ olarak algilayabildigi titresimler, 16-60.000 Hz arasindadir, ancak 4.000 Hz üzerindeki sesler müzikte hemen hemen kullanilmaz.

Seslerin mutlak ve sabit titresimleri diyapazon aletiyle belirlenir. Bu alet genelde iki ucu çatal seklinde bir metaldir, vuruldugunda genellikle Birinci Oktav La sesini üretmektedir. Diyapazon, Ingiliz asilli John Shore tarafindan (1711) icat edilmistir.

Tarih boyunca diyapazonun degisik mutlak frekanslari olmustur.
1788: Paris – Birinci Oktav La – 409 Hz
1850: Viyana, Berlin – Birinci Oktav La – 442 Hz
1858: Paris Uluslararasi Konferansi – Birinci Oktav La – 425 Hz
1885: Viyana Uluslararasi Konferansi – Birinci Oktav La – 435 Hz
1939 ve 1941: Uluslararasi Antlasma – Birinci Oktav La – 440 Hz

Sesin Süresi, ses olarak algilanan titresimlerin zaman içindeki uzunluguna baglidir.

Sesin Gücü, titresen cismin genligine baglidir. Titresim genligi ne kadar genisse ses o kadar güçlüdür.

Ses Rengi,çesitli enstrümanlari, insan seslerini kendi içlerinde ayirt eden nitalige denir. Dogada basit sesler yoktur. Her ses kendinden daha tiz birçok -doguskan olarak adlandirilan- ek seslerle -oberton, parcelle, aliquanta, harmonics- birlikte tinlar. Bu ek sesler titresim kaynaginin tümü hariç, ayri parçalariyla da titresmesi durumundan olusmaktadir. Böylece cismin tümü titrestiginde, temel olan, en güçlü tinlayan ve tek olarak algilanan ses elde edilmektedir. Cismin yarisi(1/2) titrestiginde degisik, daha tiz bir ses olusur; 1/3’ünün titresiminden üçüncü, daha tiz bir ses duyulur vs. Doguskanlarin sayisi teorik olarak sinirsizdir. Pratikte 40 kadar doguskan ses tespit edilmistir.

Ölçü birimi Hertz; kisaca Hz, fizikçi Heinrich Hertz’in adindan.
Oberton (alm): Üst ses.
Parcelle (Fr): Cismin kismi titresmesinden olusan ses.
Aliquanta /Lat): Bütünün kismi titresmesinden olusan ses.
Harmonicns (Lat): Beraber tinlayan ses.

Yazan/Kaynak:
Paraskev HACIEV/Temel Müzik Teorisi

Alıntı
Müzik Portalı

 

Tags: