Ses Basıncı Hakkında Diğer Terimler

Ses Kırılması
Ses Dalgalarının Kırılması = Difraksiyon

Ses dalgaları bir cisim üzerindeki delikten geçebilir. Geçtiği oluğun genişliği dalga boyuna eşitse, oluğu geçen ses dalgası 180 derecelik bir açıyla kırılarak, yeni bir ses kaynağı olarak yoluna devam eder. Oluğun genişliği dalga boyundan büyükse, ses dalgası kırılmaya uğramadan yoluna devam eder.

Özellikle seslendirmede bilinmesi gereken bir özelliktir.

Kompleks Ses Dalgası
Ses dalgasının zamana göre değişimi, saf sinüs biçiminde ise böyle bir ses dalgasının tek bir frekansı vardır. Saf sinüsün dışındaki, birden fazla dalgaya kompleks ses dalgası denir.

Kompleks ses dalgaları, temel frekans ve temel frekans harmonilerinden oluşan sinüs dalgaları biçiminde düşünülebilir.

Herhangi bir alanda, rüzgar arkadan eserse ses zemine doğru yönlenir. Rüzgar önden eserse, ses zeminden yukarı doğru yönlenir.
Gündüz, zemin ısındığı için ses dalgaları ısı etkisi nedeniyle yukarı doğru yönelir. Geceleri ise uzaklara ve aşağıya doğru yönelir.
Denizde suyun yapısı yansıtıcı bir yüzey oluşturmaktadır. Bu nedenle denizde ses sakin bir ortamda 4-5 Km. kadar uzağa gidebilir.

Ses Şiddeti
Ses Şiddeti, ses dalgasının, ses yayılma doğrultusuna dik bir düzlem içindeki bir santimetre karelik yüzeye bir saniyede verdiği ses enerjisidir. ( I ) Büyük I harfi ile gösterilir. Ses şiddeti birimi watt’tır.

Ses dalgasının 1m2 lik kesitindeki ses gücüdür. Bu nedenle ses şiddetine, ses gücü de denilebilir.

Jul / saniye, güç birimi olan watt’a eşittir.

Ses Şiddeti Seviyesi
Kulağın ses şiddeti bakımından sınırları arasındaki fark oldukça büyük olduğundan, aritmetik ses şiddetinden ziyade pratikte logaritmik eşel ( Desibel ) kullanılmaktadır. Desibel db ile gösterilir.

Desibel, telefonun mucidi olan Alexander Graham BELL (1847 – 1922) soyadından kaynaklanmıştır. ( Desi BELL ) Desi, onda biri demektir. Desibel; iki büyüklük arasındaki oranı belirlemektir. Bu nedenden referans ( başlangıç ) noktasını belirten değerin bilinmesi şarttır.

Pratikte ses şiddeti seviyesi IL ( Intensity Level ) simgeleriyle gösterilmektedir.

IL = 10 log x I / I0 = db

IL – Ses şiddeti.
log – 10 tabanına göre logaritmadır.
I0 – Referans olarak alınan ses şiddeti.

İnsan kulağının hissedebileceği en az ses şiddeti 1 desibeldir.
İnsan kulağının tahammül edeceği maksimum ses şiddeti 10-4 Watt / cm2 olup 120 desibele eşittir.

Ses Şiddeti ( 10, 100, 1000, 10000 ) misli artırılırsa, logaritmik birimlerde Ses Şiddeti, ( 10, 20, 30, 40 ) desibel artması demektir. Ses Şiddetini 1db artırmak, Ses Şiddetinin 1.26 misli artması ( Ses Şiddetine % 26 eklemeye ) eşittir.

Ses Yansıması
Yüksek frekanslı sesler bir engel ile karşılaştığında, engele çarpıp geri dönerler yani yansırlar. Alçak frekanslı sesler ise bir engel ile karşılaştığında, engeli aşıp yollarına devam ederler, yansımazlar. Yüksek frekanslı sesler, alçak frekanslı ses dalgaları gibi köşeyi dönemezler.

Sesin Emilmesi
Ses Dalgalarının Emilmesi = Absorption

Ses dalgaları bir cisme çarptığında, yüksek frekanslı ses dalgaları cisim üzerinden yansır. Ancak bu sırada cisim tarafından ses dalgalarının bir kısmı emilir. Emilme, cismin özelliklerine göre değişmektedir.

Özellikle seslendirmede bilinmesi gereken bir özelliktir.

Ses Hızı
Ses hızı havada 340 metre / saniye olarak alınır. Ses hızı formülü:

Sesin Aldığı Yol = Zaman x Ses Hızı

Örnek
Şimşek çaktıktan 9 saniye sonra sesi kulağımıza gelmişse,
340 x 9 = 3090 metre yani şişek yaklaşık 3 Km ileridedir.

Ses hızı frekansa bağlı olarak değişmez, her frekansta ses aynı hızda gider.

Ses Hızı :
Havanın sıcaklığına,
Hava Basıncına ( Statik Olarak ),
Hava Yoğunluğuna, bağlı olarak değişir.

Ses hızı sıcaklığın kareköküyle ters orantılıdır. Isı arttıkça ses hızı artacaktır.
Herhangi bir alanda, rüzgar arkadan eserse ses zemine doğru yönlenir.
Rüzgar önden eserse, ses zeminden yukarı doğru yönlenir.
Gündüz, zemin ısındığı için ses dalgaları ısı etkisi nedeniyle yukarı doğru yönelir.
Gece, zemin soğuduğu için ses dalgaları daha uzağa gidecektir ve aşağıya doğru yönelir.

Denizde suyun yapısı yansıtıcı bir yüzey oluşturmaktadır. Bu nedenle denizde ses sakin bir ortamda 4-5 Km. kadar uzağa gidebilir.

Kaynak – Ses Frekans Tekniği / İ. Eren BAŞARAN
Kaynak – http://arts.ucsc.edu
Kaynak – Brüel & Kjaer – Noise and Vibration Pocket Handbook