Bu sayımızda ülkemizi ziyaret eden Roksan firmasının tasarımcısı Touraj Moghaddam ile yaptığımız röportajı sizlere sunuyoruz. Ünlü tasarımcı ile geçmişten günümüze Roksan ürünleri ve gelecekteki projeleri hakkında sohbet ettik. Bu röportajın gerçekleşmesinde emeği geçen başta Sn. Levent Bey olmak üzere tüm BL Müzik ailesine çok teşekkür ediyoruz. Lafı çok uzatmadan bu önemli röportajı sizlere sunmak istiyoruz. Keyifli okumalar,
Stereo Mecmuası: Eminim ki, size defalarca sorulan bir sorudur. Dergimiz okuyucuları için firmanız nasıl kurulduğunu anlatabilir misiniz.
Touraj Moghaddam: Imperial College’da lisans üstü araştırmamı yaparken kendim için Xerxes pikabı tasarladım. Sanırım 1985 yılının Mart ayıydı, Tufan evime geldi ve yeni pikabımı dinledi. Ürünü çok sevmişti ve bana bir tane de kendisi için yapıp yapamayacağımı sordu. O akşam yemek sırasında Roksan’ı kurmaya karar verdik, tüm hikaye böyle başladı.
Stereo Mecmuası: Markanız Roksan ve geçmişteki bir çok ürününüzün ismi eski Pers mitolojisinden geliyordu. (Xerxes, Radius, Darius, Shiraz vs) Bilmeyenler için bu isimlerin anlamlarını ve ürünlerinize neden bu isimleri koyduğunuzu anlatabilir misiniz. Birde ek olarak son dönemlerdeki bazı ürünlerinizin isimleri (örn. Kandy ve Platinum) noktasında bu geleneği terk etmiş görülüyorsunuz. Bunun sebepleri nelerdir.
Touraj Moghaddam: Benim Ahameniş (Pers) İmparatorluğuna büyük bir saygım var. (Günümüzden 2500 yıl önce İran’da yaşamışlardır) İnsan hakları ve gerçek demokrasi konusunda gerçek birer öncüdürler. Her ırka, her dile ve her dine karşı saygılıydılar ve hepsi gerçek bir armoni içerisinde yaşıyorlardı. Kölelik yoktu, zulüm yoktu ve baskı yoktu. Roksana (kısa şekilde: Roksan) Ahameniş İmparatorluğunda bir prensesti. Artemiz (bir kadın ismidir) Ahameniş İmparatorluğun Deniz Kuvvetlerinde bir deniz subayı idi. Diğer isimler mesela Shiraz, Persepolis’e (Ahameniş İmparatorluğun başkentidir) yakın bir kentin ismidir. Tabriz ise bir diğer şehirdir. Caspian (Hazar Gölü), Iran’ın kuzeyinde dünyanın en büyük gölüdür. Bunlar direkt olarak Ahameniş İmparatorluğun ile ilgili olmasalar da aynı kültürel mirasın birer parçasıdır. Tabi ki, ürünlere uygun isimler bulmak zaman içerisinde daha zor hale geliyor ve bu yüzden farklı bir isimlendirme yaklaşımını kullanmaya karar verdik. Kandy; eğlenceli ve ürün gamını destekleyen bir isim. Caspian; daha sakin ve daha derin. Bu isim en geniş ve derin ürün gamımızı simgeliyor. ROK ise, Roksan’ın referans ürünlerine verdiğimiz isim.
Stereo Mecmuası: İlk ürettiğiniz ürün firmanızın hala yenilenmiş versiyonunu ürettiğiniz Xerxes pikap. Uzun zamandır Xerxes haricinde, Radius ve özel bir pikap olan TMS ‘nin yanı sıra Artemiz, Tabriz ve Nima kolları ve Shiraz, Korus iğnelerinizi üretmeye devam ediyorsunuz. Analog ürünlerin Roksan için önemi nedir ve yeni ürünler üretmeye devam edecek misiniz.
Touraj Moghaddam: Mükemmel dijital sinyale ulaşmak için tüm bilgi parçacıkları birleşinceye kadar adımlar arttırılır. İşte o anda dijital sinyal analog haline gelir! En iyi dijital sinyal analog olandır. Sinyalleri dijital hale getirmenin kimi avantajları vardır; uzun mesafe iletimi, gürültü toplamasını kontrol etmek ve önlemek, mekanik titreşimlere bağışıklık vesaire.
Plakların kendilerine özgü avantajlı noktaları var ama bu avantajlar plakları CD’lerin yerine geçirmez. CD’lerin avantajlı tarafları da plakların yerini dolduramaz. Kaydedilmiş müziği dinleyebilme zevkini yaşatmak ve arttırmak için hem plak çalarlar hem de CD okuyucular geliştirmek çok önemli. Bu durumda Roksan, en iyi analog ve dijital kaynakların üretimine ve geliştirilmesine devam edecek.
Stereo Mecmuası: Uzun seneler önce ilk ürettiğiniz (hatta sanırım firmanın 2. ürettiği ürün olmalı) ürünlerden birisi olan Darius hoparlör bir efsane haline gelmişti. Ürünün o döneme göre kimi yeni özellikleri oldukça dikkat çekici idi. Hem bunlardan biraz bahsetmenizi hem de uzun seneler sonra ürettiğiniz ilk hoparlörünüz olan FR-5’i size sormak istiyorum. Darius’un gölgesinde yeni bir hoparlör tasarlamak zor olmadı mı?
Touraj Moghaddam: Darius hoparlörler tıpkı Xerxes pikabımız gibi benzersizdir. Hoparlör tasarımına farklılıklar getiren yenilikçi fikirler kullanılmıştı. Darius hoparlörler, alışılageldik kalıpları yıktı, asılı durumda bulunan tweeter baffle’ı narin yüksek frekans sürücüsüne rijit bir platform sağlarken, hoparlörün kabininin dışarıdan aldığı etkilerden tamamen bağımsız hale getirdi. Hoparlör kabinin mekanik bütünlüğü ve uyarlanmış sürücü elektrik sinyalinin, mekanik enerjiye mümkün olduğunca yüksek sadakatla dönüşmesini sağlıyor. Bir hoparlörün işlevinin havayı titreştirmek olduğunu anlamak çok önemli. Bu titreşim bir referans noktası ile ilişkilidir, bu da zemindir. Darius hoparlörlerin kurulumu benzersizdir. Oda uzunluğuna (1/3, 1/5, 1/7 vesaire.) “odd harmonikler” göz önünde bulundurularak yerleştirilir, birbirlerine 90 derece açı yapacak şekilde çevrilir. Bu tıpkı karşıt şekilde çalışan kesişen çift mikrofonlar (cross pair ) gibidir, bu da odanın herhangi bir yerinde üç boyutlu ve sabit bir sahne oluşturur.
Darius’u takip eden bazı başka hoparlörler tasarladık. Bunlar benzersiz Hot-Cakes, Ojan3, Ojan3X ve Ojan3S subwoofer sistemi, standa monte edilebilen Rok-one ve son olarak da FR-5 ve CR-5 hoparlörler. Bu ürünlerin her biri kendine özgü tasarım ve üretim anlayışlarına sahiptir.
Darius konsepti hala ayakta ve yaşıyor. Güncel ve gelişmiş, sürücü teknolojisi, gövde tasarımı ve cross-over tasarımları ve tabii ki, Darius’un benzersiz askıya alınmış tweeter teknolojisini kullanarak şu an gelecek nesil Darius üzerinde çalışıyorum. Bu proje devam ediyor ve umarım 2009 yılı içerisinde bir duyuru yapacağız.
Stereo Mecmuası: Uzun senelerden beri var olan ürün gamınıza daha üstün nitelikli ürünler ekleyeceğiniz konusunda dedikodular vardı. Ben şahsen ROK serisinin yeni versiyonlarını görmeyi düşünürken Platinum serisi ortaya çıktı. Artık ROK serisi hifi tarihinin sayfalarına mı gömüldü yoksa ileri de ROK adı altında ürünler görebilecek miyiz.
Touraj Moghaddam: Yeni ROK serimiz (Rseries-7), yeni Artemiz R7 kolun piyasaya sürülmesi ile tekrar tanıtılmış oldu. Bu seride tabii ki yeni elektronik cihazlar da olacak. Bunlarla ilgili duyuruyu ürünlerin tasarımlarını ve geliştirmelerin sonuçlandığında yapacağız. Yeni Darius hoparlör, bu serinin bir parçası
Roksan firmasının tarihinde önemli yer tutan ürünler bir arada olacak. Eğer Platinum serisinden bahsetmemiz gerekirse; Platinum serisinin tasarımı sonuç itibarı ile yeni jenerasyon referans ürünlerimizin tasarımı sırasında ortaya çıkan teknolojilerin bir kısmı kullanılarak yapıldı. Caspian serisi ile yeni referans serilerimiz arasındaki boşluğu doldurmamızın önemli olduğuna karar verdik ve bu kararın ardından Platinum serinin pre ve power amplifikatörleri ortaya çıktı.
Stereo Mecmuası: Platinum serisine yeni ürünler eklemeyi düşünüyor musunuz, mesela bir CD okuyucu.
Touraj Moghaddam: Platinum serisinden bir CD okuyucu, geliştirme ve tasarım aşamasının sonlarına yaklaşıyor ve muhtemelen 2009’un başlarında piyasaya sürülecek. Kimbilir Platinum serisinden başka ürünler de tasarlayabiliriz. !
Stereo Mecmuası: Roksan’ın Cd okuyucular haricinde ev sinemasına yönelik birde DVD okuyucusu var. SACD’ye bakışınız nasıl ve ürün gamınızda bu tarz bir ürünü ekleyecek misiniz. Bu noktada bu formatların geleceği yok gibi gözükse de, büyük firmalar birbirleri ardına yeni universal player’larını tanıtmaktalar.
Touraj Moghaddam: Ben her zaman SACD’ye gereksiz bir ürün olarak baktım. CD formatı iyi bir şekilde yerleşti ve donanım tasarımlarımızın fiyat, performans oranlarını geliştirdik dolayısıyla şu an CD en iyi dijital kaynak durumunda. Durum böyle olunca hi-end bir SACD çalar üretmeyi planlamıyor ve düşünmüyoruz. CD’lerin yetersiz bant genişliklerinin, ortaya çıkışlarından bugüne düşük performans göstermelerine sebep olduğu konusundaki argümanları ben kabul etmiyorum. Eğer bant genişliği gerçekten problem olsaydı, canlı FM yayıncılığından bu kadar başarılı olması mümkün olur muydu! Plak ve CD, bizim üzerine odaklanmamız gereken formatlardır.
Stereo Mecmuası: Hazır konu digital kaynaklardan açılmışken, birbiri ardına tüm firmalar oldukça zengin bağlantı seçenekleri sunan Digital Stream Player yada PC tabanlı dijital kaynakların üretimine başladılar.Şu an müzik piyasasında da artık dijital formatlar kabul görüyor. Roksan’ın bu konuya bakış açısı nedir.
Touraj Moghaddam: Evler için hem müziği hemde görüntüyü depolayan sistemlerin ortaya çıkması çok önemli. Bu durum özellikle genç yaştakileri müziğin içerisinde olmak için cesaretlendirmek için önemli. Yalnız bunlara gerçek kaynak cihazların (CD çalarlar ve pikaplar) ikamesi olarak bakmamak lazım. Bilgisayar bazlı sistemler, tamamen farklı ve değişik bir tasarım ve dizayn anlayışına sahipler. Bunlar çoklu ortam dosyalarını destekliyor ama aynı fiyat düzeyinde aynı performansı gösteremiyor. İpod’un bizlere gösterdiği şey, genç neslin müziği terk etmediğidir. Hard drive’a dayanan sistemler tüm ailenin müzik arşivini keyif ile kullanabileceği sistemlerdir.
Tüm bunlardan önemli olan şey şudur, ne iPod ne de sabit disk kökenli sistemler birincil ve tek kaynak cihaz haline gelebilir mi? Rahatlık uğruna müzik dinleme alışkanlıklarımızı değiştirmemeliyiz. Bu evde mikro dalga ısıtıcımız var diye, hiç yemek pişirmememize benzer.
Stereo Mecmuası: Roksan geçtiğimiz senelerde çok hızlı olmasa da, ev sinemasına yönelik ürünler piyasaya sürdü. Ev sinemasına yönelik ürünlerinizden beklediğiniz başarıyı elde ettiniz mi? Amerika haricinde bir çok pazarda ev sinema sistemlerinin satış anlamında zayıfladığı konusunda bilgiler alıyoruz. Roksan gelecekte bu pazarda yer almaya devam edecek mi?
Touraj Moghaddam: Bizim ev sineması ürünlerimiz (DVD & DSP) piyasaya sürüldüklerinde en iyi performansı göstermeleri için tasarlanmıştı. Örneğin DVD çalarımız en az görüntü kirliliğine (video noise) sahipti. Aynı zamanda en iyi dolayısı ile geniş renk yelpazesine ve özellikle hareket devamlılığına (motion continuity ) sahipti.. Bazı tüketiciler DVD çalarlarımızı, yüksek kaliteli CD çalar olarak kullanmayı tercih ettiler. Aynı durum DSP içinde geçerli. DSP şu an çok fazla tüketici tarafından yüksek kaliteli bir pre amplifikatör ve tabii ki, surround sound işlemcisi olarak kullanılmakta.
Bugün gelinen durumda, DVD videoların oynatım kalitesi, uygun fiyatlara satılan cihazlarda bile oldukça yüksek kaliteye ulaştı. Dolayısıyla video için uygun fiyatlı bir DVD çalar, müzik dinlemek için yüksek kaliteli bir CD çalar almak daha mantıklı. Biz şu an bu konudaki en mantıklı çözümü, fiyat performans oranı yüksek DVD çalarlar ile yüksek kaliteli ses sitemlerinin bir arada kullanımını olarak görüyoruz.
Stereo Mecmuası: Roksan olarak sizin lifestyle ürünlere bakış açınızın olumlu olduğunu biliyorum. Bildiğim kadarı ile Kandy serisi ilk çıktığı dönemlerde farklı renk seçenekleri ile sunulmuştu. Şu anki pazarın durumunu da düşünürsek, ileri ki dönemlerde daha ucuz lifestyle ürünler üretme konusunda bir çalışmanız var mı?
Touraj Moghaddam: Ben her zaman tasarımlarımda yüksek performansı, kullanım kolaylığı ve estetik tasarım ile birleştirmeye çalışıyorum. Benim görüşüme göre herhangi bir ürünün tasarımı mümkün olduğunca zamana meydan okumalıdır.. Tabii ki, daha high-end ürünlerde, bu durum daha önemli hale geliyor, çünkü bu seviyede ürün alan tüketiciler, bu ürünleri çok daha uzun zaman kullanıyorlar. Kandy’den TMS’ye kadar, estetik tasarıma çok önem veriyoruz. Ben her zaman yeni ürettiğim ürünü, pazara duyurmadan önce eve götürüyorum ve aylar boyunca kullanıyorum. Bu ürünlerin uzun ömürlülüğünü sağlamak için, üretimden çok daha önce nasıl göründüğü, nasıl çaldıkları ve nasıl kullanıldıkları hakkında bir fikir oluşuyor. Sizce de performansları zaten çok yüksek olan Roksan ürünlerinin aradan zaman geçse bile hala modern gözükmesi, onların uzaydan gelmiş gibi olması yada modası geçmiş tasarımlar haline gelmesinden daha güzel değil midir?
Stereo Mecmuası: Özellikle Avrupa’lı firmaların bir çoğu üretim maliyetlerinin yüksekliğinden dolayı fabrikalarını Uzak Doğu’ya taşıyorlar. Hatta bir dönem hifi’ın Avrupa’daki kalesi denilen İngiltere’de, İngilizler ile özdeşleşmiş bir çok ürün şu an farklı firmalara satıldı. Sizin Uzak Doğu’da üretim ve hem İngiltere hemde Avrupa açısından hifi’ın geleceğine bakış açınız nedir?
Touraj Moghaddam: Ben her zaman tasarımlarımda, doğru iş için doğru parçaları ararım. En kaliteli bileşen ve parçaları üreten veya monte eden en büyük firmaların ürünlerini kullanarak bir noktada üretim kalitemizi kontrol ediyoruz. Tüm ürünlerimizin testlerini ve üretimlerini İngiltere’de bulunan Roksan tesislerinde yapıyoruz.. Tabii tüm ürünlerimiz için desteğimiz de aynı yerden sağlanıyor. Satış sonrası servis ve gelecekteki tasarımlarımıza yardımı olması için ürünlerimizin her şeyini tamamen tanıyor olmamız gerekir. Uzak Doğuda üretilen ürün yada bileşenlerin kullanılması, maliyet düşürürken kaliteden ödün vermek, er geç başarısızlık yaratır. bu durum hifi endüstrisine ve özellikle de özenli ve mükemmeliyetçi üreticilere zarar vermektedir. Bu yüzden ucuz ürünleri desteklememek gerekir. Her ürünün gerçek bir değeri vardır, eğer daha ucuz veya daha pahalı satılırsa bu endüstriye zarar verir.
Stereo Mecmuası: Roksan firması ile Türkiye arasında belli bir kültürel bağ var. ALTITUDE isimli CD’de zaten bunu gördük. Hatta CD’deki bazı sanatçıların konserlerine de sponsor oldunuz. Bu tarz CD’lerle ilgili tek çalışmanız ALTITUDE’la sınırlı mı kalacak. Çünkü uzun zamandır bu konuda Roksan’dan ses soluk çıkmıyor.
Touraj Moghaddam: Bu tarz bir çalışma yapabilmeyi ben de umuyorum.
Stereo Mecmuası: Benim şahsım adına merak ettiğim bir soru, İngiltere’de yaşayan farklı kültürden gelen bir üretici olarak ilk ürünlerinizi ürettiğiniz günden bugüne sorun yaşadınız mı? Hatta belki diğer büyük İngiliz üreticilerden farklı olmak, farklı düşünmek belki Roksan’ın arkasındaki avantajdır. Bu konudaki görüşleriniz neler.
Touraj Moghaddam: Aslında bir çok İngiliz markasının başlangıcında İngiltere doğumlu olmayan insanlar vardır. Farklılık ve değişik bakış açısı doğru şekilde kullanıldığında her zaman yararlı olur..
İngiltere’nin hifi dünyasına büyük bir etkisi vardır. Kişinin düşünce ve davranış şekli, kişisel başarı ve eserlerini tanımlar.
Stereo Mecmuası: Ben sizleri 90’lı yıllarda bir İngiliz dergisi sayesinde tanımıştım. Sanırım yazı hangi cihazlara sahip olmak istersiniz gibi bir soruydu. Cevapta siz, eski EMT cihazlardan bahsetmiştiniz. Hifi dergiciliğinin önemli olduğunu düşünüyorum. O güne kadar bilmediğiniz bir ürün bile aklınızda kalıyor. Neyse çok uzatmadan hifi basını ile ilgili görüşleriniz neler, bu sektörün gelişmesi için önemli olduğunu düşünüyorum siz ne dersiniz.
Touraj Moghaddam: Kesinlikle. İster basılı isterse de internet üzerinden yayın yapan medya, endüstri için oldukça geliştirici ve ilham verici. Şu çok önemli ki, medya ‘quick fix’ lere bakmıyor ve tüketicilerin rahatlığına odaklanıyor. Bu durum, ürünlerin performansına, kalitesine, yaşam ömrüne, satış sonrası teknik desteğe ve değerine bakışı içeriyor. Ürünlerin nasıl tasarlandığına bakıyorlar ve onları çeşitli parametrelere göre değerlendiriyorlar, bu da tüketicilere değerlendirme ve seçim olanağı sağlıyor. Bir süredir kaliteli satıcıların önemi göz ardı ediliyor. Üretici firmaların, tüketicilerin daha iyi hizmet alabilmesi için, kendi bayilerine ve satıcılarına, ürün ve kurulum eğitimi sağlaması gerekiyor. Medyanın bu gibi olaylara odaklanıp, teşvik etmesi gerekir.
Stereo Mecmuası. Ben şahsi işlerimden dolayı bu toplantı da bulunamadım ama BL Müzik yetkileri Stereo Mecmuası hakkında size mutlaka bilgi vermişlerdir. Şu an ülkemizde ne yazık ki basılı bir dergi yok. Daha önceki ziyaretlerinizden birisinde ülkemizin iyi kötü tek elektronik dergisi ile röportaj yapmıştınız ama ne yazık ki bu dergi artık yok. Bu noktada gönüllü olarak yayıncılık yapan bizlere neler tavsiye edersiniz.
Touraj Moghaddam: Aslında o Tufan idi, ben değil. Biraz önce bahsettiğim gibi, iyi ve kaliteli medya için endüstrimizin içerisinde daha fazla yer edinme potansiyeli var. Sonuçta herkes müziği seviyor, dolayısıyla endüstrinin daha da gelişmemesi için ortada sebep yok. Tabi bunları konuşurken, tüketicilerin etkisini yadsımamalıyız. Eğer bu konuda detay isterseniz, daha ileride ayrıca konuşuruz.
Stereo Mecmuası: Sizlere ve bu imkanı bize sunan BL Müzik ailesine teşekkür ediyoruz. Son olarak okuyucularımıza söylemek istediğiniz şeyler varsa onları alalım.
Touraj Moghaddam: Röportaj için sizlere çok teşekkür ederim, yayın hayatınızda başarılar dilerim
Stereo Mecmuası: Bizde size çok teşekkür ederiz.
İletişim Bilgileri
Roksan ürünleri ile ilgili tüm ayrıntıları firmanın Türkiye distribütörü BL Müzik’ten alabilirsiniz.
www.blmuzik.com
www.roksan.co.uk
Bir yorum ekleyin