Her kim ki Müzikseverdir, bu onu ilgilendirebilir.
Bu yazı, lambalı ampli ve lamba kullanan (DAC, CD Çalar gibi) cihazların sahiplerinin dışında, ilerde lambalı ekipman edinmeyi düşünenleri ve farklı konulara merakı olan tüm müzikseverleri ilgilendirebilir (diye düşünüyoruz, en azından).
“Eğer motor bir otomobilin kalbiyse, lamba, lambalı amplinin kalbinden fazlasıdır.”
Lambaların Ömrü:
Çıkış (veya güç) lambalarının ömrü ortalama 3000 ila 4000 saattir. Boyları küçük olan ve preampli lambası diye de anılan (12AX7 ve benzeri), lambaların ömrü ise güç üreten çıkış lambalarının en az iki katıdır.
3000 ya da 4000 saat diye belirtilmiş yaşam süresi, ortalama bir süredir. Bunun anlamı, bazı lambaların daha kısa zamanda (örneğin 2000 saat gibi) ömrünü tamamlayabileceğidir.
Ömrün uzaması veya kısalması, lambanın üretim kalitesine, onu kullanan ampliye veya kullanım koşullarına bağlı olabilir. Bazı ampli üreticileri lambalarından daha fazla güç elde edip rakiplerinden daha güçlü gözükmek için onları daha yüksek “plate” gerilimleriyle çalıştırırlar. Motoru sürekli yüksek devirde çalışmak zorunda kalan arabaya benzer bu ampliler. Bu koşullarda, lambalara biçilen ömür yarıya ve hatta daha aza inebilir. Sıkça yüksek volümde kullanım ve yüksek mekan sıcaklıkları da ömrü olumsuz yönde etkiler.
Lambanın Fazlasıyla Yaşlandığı ve Değişmesi Gerektiği Nasıl Anlaşılır?
Lambalar, ömürlerinin son gününe kadar belirgin bir sorun çıkarmadan çalışabilirler. Bu derece yaşlanmış lambaları olan bir amplinin, dinamikleri, canlılığı azalır, tizleri pırıltısını yitirir, matlaşır, sesin geneli donuklaşır, ölgünleşir, detaylar azalır, vs…
Yine de bu durumu fark edebilmek kolay olmayabilir. Her sabah aynaya baktığımızda yüzümüzde zamanla oluşan değişiklikleri fark edemeyeceğiz gibi, her gün aynı ampliyi dinleyen kişi de performansındaki bozulmayı hissedemeyebilir. Onun o ölgünleşen sesine alışır ve hatta lambalı amplinin tipik karakterinin bu olduğunu düşünmeye başlar. Farkın boyutlarını ancak lambalar yenilendiğinde fark eder. Lise yıllarındaki fotoğrafına bakıp iç çeker ardından. :)
Tabii lambaların yaşlandığını anlamanın çok daha nesnel bir yöntemi var: Timpani’deki Bilgisayarlı Hickok Cardmatic lamba test cihazıyla ölçüp kesin bir teşhis koymak mümkün.
Lambaların Eşleştirilmesi Gerekli midir? Ne işe Yarar?
Aslında, transistörlü amplilerin transistörleri de, tek bir hoparlörün üstünde paralel çalışan iki mid ünite de eşleştirilmiş olmalıdır. Ciddi firmalar bu konuyu hiçbir zaman atlamaz.
Lambalar, elle üretildiği için, ölçüm değerleri transistörlere kıyasla daha büyük farklılık gösterir. “Plate”lerine, örneğin 350V, gerilim beslenmiş iki EL34 lambanın “plate” akımlarının farklı oluştuğunu gözlemleriz. Eşleştirme de, “plate” akımları benzer olan lambaları bir araya getirmektir zaten.
“Push-Pull” (İt-Çek) prensibiyle çalışan tüm amplilerin (ki bu tip ampliler piyasada satılanların belki de %90’ını oluşturur) çıkış lambaları hassas bir şekilde eşleştirilmelidir. Bisikletçinin sağ bacağıyla sol bacağının hareketine benzetebiliriz “push-pull” çalışmayı. Sol bacak sol pedalı, sağ bacağın sağ pedalı ittiği hızda veya güçte yukarı doğru çekemiyorsa, bisikletçinin performansı düşer. Bunun müzikteki karşılığı da sinyalin formundaki bozulma ve dolayısıyla distorsiyonun artışıdır. Sonuçta ses bozulur.
Farklı Lamba Markaları:
Aynı model (örneğin KT88) lambayı üreten farklı markalar ve firmaların olduğunu biliyoruz. Bunların arasında da önemli karakter farklılıkları vardır. Lambaların yenilenmesi, daha iyi bir markaya geçişe ve ikinci bir iyileştirmeye de olanak sağlayabilir.
Timpani’deki Bilgisayarlı Hickok Cardmatic Lamba Test Cihazı:
Test cihazını Timpani’nin faaliyete geçtiği 2003 yılında ithal ettik (böylece, 1 Mart 2019’da Timpani’nin 16 yaşını doldurmuş olduğunun da haberini vermiş oluyoruz).
Bu tür bir test cihazının Türkiye’de bir ikincisinin olduğunu sanmıyoruz (en azından böyle bir bilgi bizde yok). Bu cihazla, lambaların ömür durumlarını test edebildiğimiz gibi, ikili, dörtlü, sekizli hassas eşleştirme yapmamız da mümkün. Eşleştirilmiş lambalar için, yurt dışındaki tüm satıcılar fiyat farkı talep ederken, Timpani bu hizmeti ücretsiz sağlıyor (bu yalnızca kendi sattığımız lambalar için geçerli tabii).
Merak edenler için, Bilgisayarlı Hickok Cardmatic Lamba Test Cihazımızın kullanımını gösteren iki dakikalık kısa bir video yaptık ve youtube ile instagram ortamlarına yükledik.
Youtube linki: https://www.youtube.com/watch?v=GbzekGA12bM
Instagram linki: https://www.instagram.com/timpani_audio/
Timpani’nin (@timpani_audio) Instagram’daki mevcudiyeti çok yeni. Takip edip bize cesaret verirseniz çok seviniriz! Tüm yenilikleri ve haberleri instagram ortamından günü gününe duyurmayı hedefliyoruz.
İnsanların, haklı olarak, lüks tüketimden, keyfi harcamalardan kaçındığı bir dönemden geçiyoruz. Yine de, çok daha makul ve düşük bütçeli yatırımlarla, sisteminizin performansında önemli iyileştirmeler yapmanın ve aldığınız keyfi ikiye, üçe katlamanın mümkün olduğunu düşünüyoruz. Lambaları yenilemek, özel sigorta kullanmak ve diğer bazı fayadalı aksesuarlar, işte bunu sağlayabiliyor.
Stoklarımızda mevcut tüm lambaları ve fiyatlarını aşağıdaki linkte bulabilirsiniz:
<http://online.timpani.com.tr/lambalar>
Uzun lafın kısası, hayatın günlük akışı içinde unutulan, gözden kaçan bazı konulara dikkat çekmek istedik yalnızca.
Timpani’de görüşmek ümidiyle,
Saygılarımızla,
adnan arduman
TİMPANİ
Ressam Hikmet Onat Sok. No: 9 kat: 2-3,
İstinye, İstanbul
0212-323 21 10
Bir yorum ekleyin