Hi-Fi terminolojisinde lamba, aslinda Ingilizce’den Turkce’ye vakumlu tup olarak cevirilebilecek terim. Halk arasinda zamanla degiserek lamba olarak kalmistir. Muzik sistemlerinde ozellikle amplifikatorlerde bir yukseltme unitesi olarak kullanilmaktadir. Elektrotlar, vakumlanarak havasi alinmis cam bir tup icerisinde bulunur, filaman yardimiyla isitilan elektrotlar elektron yaymaya baslarlar anot ve katot arasinda olan bu elektron akisi sayesinde sinyaller yukseltilir.
Son yillarda amplifikatorler disinda cesitli kaynak cihazlarda da kullanilmaya baslanmistir.(CD okuyucular gibi) Cok uzun yillar farkli ulkelerde uretildiklerinden dolayi cok fazla kod sistemi bulunmaktadir. Hemen her ulkedeki ureticinin farkli kod sistemleri vardir. Amerikan kod sistemi ile Avrupa kod sitemi en cok bilinenleridir. Bu kod sistemlerinden birbirlerine cevirim amacli tablolar kullanilmaktadir. Ayrica bu kodlar lamba hakkindaki ana karakteristiklerini ve soket tiplerini vermektedirler.
Vakumlu tuplerin ortaya cikmasindan itibaren bu tupler cesitli elektronik cihazlarda da kullanilmaya baslandi. Ilk kullanimlar askeri iletisim araclari(telsizler) ve hastanelerdeki kimi cihazlarda gorulurken, zaman icerisinde kullanim alani oldukca genislemistir. Ses sinyalinin yukseltilebileceginin bulunmasi ile Hi-Fi alaninda da kullanilmaya baslamistir ve transistorler kesfedilene yogun sekilde degin kullanimda kalmaya devam etmistir. Transistorlerin yayginlasmasi ve ucuzlamasi sonucunda bile tamammen ortadan kalkmamis bu mimariye sahip ekipmanlarin uretimi devam etmistir. Ozellikle Hi-Fi sektorunde oldukca sicak ses verdigi icin bugun bile kullanilmaya devam etmektedir. Dunya capinda onemli fabrikalar uretimlerine devam etmektedirler. Hatta bazi modern ekipmanlarda bile rastlamak olasildir. Buna verilebilecek en onemli orneklerden birisi Rus’larin onemli savas ucaklarindan Mig-29’da hala iletisim sistemlerinde lamba kullanilmasidir.
Lambalar iclerinde kullanilan plakalarin sayilarina gore isimlerilirler. Buradaki plakalar aslinda elektrottur. Ornegin Triyodlarda 3 elektrot, Diyotlarda ise 2 adet elektrot kullanilmaktadir. Bu sekilde latince olarak isimlerdirmeleri yapilmistir. Farkli kullanim amaclari icin farkli ozelliklere sahip lambalar uretilmis olup, sinyalleri cesitli oranlarda buyutebilen farkli cesitleri olabildigi gibi, elektrik akimini duzenleyenler de bulunmaktadir.
Bu aydan itibaren dergimizde yer verdiğimiz incelemelerden bir tanesini yerine okuyucularımızdan gelen 1 adet incelemeyi sizlerle paylaşacağız. İlk incelememiz benimde sevgili arkadaşım Sayın Hakan Demircan tarafından Stereo Mecmuası dergisine özel yazıldı. Kendisine teşekkür ediyoruz.
Hakan Cezayirli
Bir yorum ekleyin